Έρευνα της Νομαρχίας Πειραιά στα σχολικά κυλικεία

Ολοκληρώθηκε και παρουσιάζεται η έρευνα της Νομαρχίας Πειραιά για τα σχολικά κυλικεία.

Υπερνομάρχης Αθήνας - Πειραιά Φώφη Γεννηματά
«Κανείς δεν δικαιούται να παίζει με τη δημόσια υγεία, πόσο δε μάλλον με την υγεία των παιδιών. Οι έλεγχοι μας θα είναι συνεχείς. Καλούμε την πολιτεία να σταματήσει να αντιμετωπίζει τα κυλικεία ως έσοδο για την κάλυψη των δαπανών των σχολείων. Τα σχολικά κυλικεία δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται ως ανεξάρτητες επιχειρήσεις, αλλά να αποτελούν τμήμα της εκπαιδευτικής διαδικασίας και να μετατραπούν σε κοιτίδες σωστής διατροφής».

Νομάρχης Πειραιά Γιάννης Μίχας
«Δυστυχώς, παρά τους ελέγχους μας και την επιβολή κυρώσεων και διοικητικών ποινών, πολλά κυλικεία δεν συμμορφώνονται με την ισχύουσα νομοθεσία, διαθέτοντας στα παιδιά μας προϊόντα που είναι επιβλαβή για την υγεία τους. Το πρόβλημα δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί ριζικά αν δεν αναιρεθεί η αιτία που το δημιουργεί και η αιτία είναι ότι τα σχολικά κυλικεία αντιμετωπίζονται ως πηγή εσόδων για την κάλυψη του μεγάλου οικονομικού ελλείμματος των σχολικών μονάδων. Ο ρόλος των κυλικείων, επομένως, επιβάλλεται άμεσα να επαναπροσδιοριστεί. Η εκπαίδευση σαν κοινωνικό αγαθό επιβάλει την κάλυψη του συνόλου των δαπανών λειτουργίας των σχολείων από τον κρατικό προϋπολογισμό και όχι από τα μισθώματα των κυλικείων, δηλαδή εμμέσως από τους μαθητές».

ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΑ ΣΧΟΛΙΚΑ ΚΥΛΙΚΕΙΑ

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Τι διατροφικές συνήθειες προάγονται από τα σχολικά κυλικεία ; Ποια είναι τα είδη που τα κυλικεία με μεγαλύτερη συχνότητα πωλούν και επομένως συνηθίζουν να αγοράζουν από αυτά οι μικροί και μεγάλοι μαθητές μας; Η διαπαιδαγώγηση στη σωστή διατροφή δεν εμπίπτει στις υποχρεώσεις του σχολείου και κατ' επέκταση του Υπουργείου Παιδείας; Στα ερωτήματα αυτά απαντά έρευνα της Νομαρχίας Πειραιά σε κυλικεία σχολικών συγκροτημάτων της ευρύτερης περιοχής του Πειραιά που ολοκληρώθηκε και παρουσιάζεται σήμερα.

2. ΕΡΕΥΝΑ

2.1 ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ

Οι έλεγχοι πραγματοποιήθηκαν τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο του 2006 από ελεγκτές των Διευθύνσεων Υγειονομικών Ελέγχων και Προστασίας του Καταναλωτή, σε 106 κυλικεία σχολικών συγκροτημάτων, εκ των οποίων 54 είναι κυλικεία σχολείων Α/θμιας εκπαίδευσης και 52 είναι κυλικεία σχολείων Β/θμιας εκπαίδευσης και αντιστοιχεί στο ένα τρίτο των σχολείων, της ευρύτερης περιφέρειας της Νομαρχίας Πειραιά.

2.2 ΓΕΝΙΚΕΣ ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ

Οι ελεγκτές της Νομαρχίας Πειραιά διαπίστωσαν ότι :

* 10 κυλικεία δεν είχαν την απαιτούμενη άδεια

* για 24 κυλικεία συντάχθηκαν υγειονομικές εκθέσεις προς τον αρμόδιο εισαγγελέα. Όλα τα κυλικεία διέθεταν προς πώληση είδη πέραν των επιτρεπομένων

* σε 35 κυλικεία έγιναν αυστηρές υγειονομικές συστάσεις. Και σε αυτήν την περίπτωση το σύνολο και των 35 κυλικείων πωλούσε είδη πέραν των επιτρεπομένων, αλλά σε μικρότερο αριθμό τεμαχίων και για το λόγο αυτό και έγινε σύσταση για απομάκρυνσή τους

* Στα υπόλοιπα 37 κυλικεία δεν διαπιστώθηκε καμία παράβαση

* Από το σύνολο των κυλικείων, 7 δεν διέθεταν τιμοκαταλόγους και επιβλήθηκε επιτόπου διοικητικό πρόστιμο

Περίπου λοιπόν 6 στα 10 σχολικά κυλικεία πωλούν αυτή την στιγμή τρόφιμα που δεν προβλέπονται από την υγειονομική διάταξη την στιγμή που η αναλογία στην αντίστοιχη έρευνά μας στις αρχές της σχολικής χρονιάς ήταν 3 στα 10, ενώ ένα ποσοστό της τάξης του 10 % εξακολουθεί να μην έχει την απαιτούμενη άδεια και για το λόγο αυτό παραπέμφθηκαν στους οικείους λόγω αρμοδιότητας δήμους.

2.2 ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα προβλήματα φαίνεται ότι εμφανίζονται στα κυλικεία των γυμνασίων και λυκείων.
32 από τα 52 σχολικά κυλικεία βρέθηκαν να πωλούν είδη πέραν των επιτρεπομένων, δηλαδή ποσοστό της τάξης του 61 %. Για 18 από τις 32 περιπτώσεις συντάχθηκαν υγειονομικές εκθέσεις και παραπέμφθηκαν στον αρμόδιο εισαγγελέα, ενώ για τις υπόλοιπες 14 έγιναν αυστηρές συστάσεις για απομάκρυνση των λιγοστών τεμαχίων που πωλούσαν. Δεν απουσιάζουν ωστόσο και ακραίες περιπτώσεις όπως για παράδειγμα το κυλικείο στο 1ο και 2ο ΤΕΕ Δραπετσώνας όπου ο ιδιοκτήτης βρέθηκε να πουλάει από σοκολατοειδή, σφολιατοειδή και διάφορα σνακ, μέχρι παγωτά, καφέ, κρέατα και αλκοόλ με αποτέλεσμα η Νομαρχία Πειραιά να προχωρήσει στη σφράγισή του.

Στα Δημοτικά Σχολεία ο αντίστοιχος αριθμός κυλικείων που βρέθηκαν να πωλούν είδη πέραν των επιτρεπομένων είναι 27 και αντιστοιχεί σε ποσοστό 50 %. Ωστόσο μόνο για 6 από αυτά συντάχθηκαν υγειονομικές εκθέσεις και παραπέμφθηκαν στον αρμόδιο εισαγγελέα και για τις υπόλοιπες 21 περιπτώσεις έγιναν συστάσεις για απομάκρυνση κάποιων λιγοστών τεμαχίων που πωλούσαν χωρίς να επιτρέπεται.

2.3 ΖΗΤΗΜΑ ΣΩΣΤΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ

Ποια είναι όμως τα είδη που τα κυλικεία με μεγαλύτερη συχνότητα πωλούν και επομένως συνηθίζουν να αγοράζουν από αυτά οι μικροί και μεγάλοι μαθητές μας;

Οι ελεγκτές της Νομαρχίας πραγματοποίησαν λεπτομερή καταγραφή των προϊόντων που κατά παράβαση πωλούνται στα κυλικεία και σύμφωνα με τα στοιχεία αυτά τη μερίδα του λέοντος κερδίζουν με διαφορά τα αναψυκτικά, έπονται σφολιατοειδή, σοκολατοειδή, τσίχλες, τσιπς και σε μικρότερο βαθμό βρέθηκαν να πωλούνται παγωτά, ροφήματα, κ.α.

Τα στοιχεία της έρευνας μας συμφωνούν με αντίστοιχη έρευνα του ΙΝΚΑ σύμφωνα με την οποία οι μαθητές αγοράζουν σνακς (γαριδάκια, πατατάκια κ.ά) σε ποσοστό 49-56%, προϊόντα με πολύ ζάχαρη σε ποσοστό 36-65%, χυμούς μη φυσικούς με προσθήκη ζάχαρης (τύπου νέκταρ) σε ποσοστό 53-57% και γενικά το 81% των παιδιών προμηθεύεται για κολατσιό από το σχολείο είδη τροφής τα οποία δεν θα έπρεπε να διατίθενται από τα σχολικά κυλικεία και αποτελεί μία από τις αιτίες για την εμφάνιση παιδικής παχυσαρκίας στους μικρούς μαθητές.

Επομένως το ζήτημα είναι ιδιαίτερα σοβαρό γιατί υπονομεύει την υγεία των αυριανών ενηλίκων.

2.4. ΣΥΓΚΡΙΣΗ

Συγκρίνοντας τα στοιχεία αυτής της έρευνας με τα αποτελέσματα των ελέγχων της Νομαρχίας Πειραιά στα σχολικά κυλικεία, τον Σεπτέμβρη του 2006, διαπιστώνουμε ότι οι παραβάσεις αυξάνονται κατά τη διάρκεια της σχολικής περιόδου.

Τότε οι υπηρεσίες ελέγχου της Νομαρχίας είχαν διαπιστώσει ότι το ένα τρίτο των ελεγχθέντων κυλικείων πουλούσε τρόφιμα πέραν των επιτρεπομένων κατά παράβαση της προβλεπόμενης υγειονομικής διάταξης, ένα ποσοστό της τάξης του 10 % λειτουργούσε χωρίς άδεια, ενώ είχαν διαπιστωθεί και αρκετές ακόμα παραβάσεις υγειονομικές και αγορανομικές.

3. ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ

Ο γενικευμένος χαρακτήρας των παραβάσεων έχει νομική βάση. Η διάταξη για την προστασία και την προαγωγή της υγείας των παιδιών δεν εφαρμόζεται. Αντίθετα, οι παραβάσεις είναι καθημερινές και αυξανόμενες, τόσο σε πλήθος όσο και σε σοβαρότητα και παρά την εντατικοποίηση των υγειονομικών ελέγχων και την επιβολή κυρώσεων και διοικητικών ποινών, τα περισσότερα κυλικεία εξακολουθούν να διαθέτουν μη εγκεκριμένα είδη.

Επομένως, τι διατροφικές συνήθειες προάγονται από τα σχολικά κυλικεία ; Η διαπαιδαγώγηση στη σωστή διατροφή δεν εμπίπτει στις υποχρεώσεις του σχολείου και κατ' επέκταση του Υπουργείου Παιδείας;

Δυστυχώς τα σχολικά κυλικεία δεν θεωρούνται από τη σχετική νομοθεσία σαν κοιτίδες σωστής διατροφής και προέκταση της διαπαιδαγώγησης της νεολαίας μας σε σωστές διατροφικές συνήθειες.

Θεωρούνται πηγή εσόδων για την κάλυψη του μεγάλου λειτουργικού ελλείμματος των σχολικών μονάδων και λειτουργούν ως επιχειρήσεις ανεξάρτητες από την εκπαιδευτική διαδικασία.

Αποτέλεσμα είναι οι διαγωνισμοί για τη μίσθωση των κυλικείων να μην έχουν προϋπόθεση τη σωστή επιλογή και την καλή ποιότητα των ειδών διατροφής, που διατίθενται στους μαθητές, αλλά τη μεγιστοποίηση των εσόδων για τη λειτουργία του σχολείου, αφού η κρατική επιχορήγηση εμφανίζει τεράστιο υστέρηση ακόμα και για την κάλυψη των απόλυτα ανελαστικών λειτουργικών δαπανών.

3.1 ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ

Σύμφωνα με την σχετική υπουργική απόφαση του 2004 «οι εισπράξεις από τη λειτουργία του κυλικείου του κάθε σχολείου αποτελούν έσοδο της αρμόδιας Σχολικής Επιτροπής και θα διατίθενται για την κάλυψη ή συμπλήρωση των δαπανών λειτουργίας του σχολείου».

Μεγιστοποίηση λοιπόν του μισθώματος του κυλικείου για να λειτουργήσει το σχολείο, με υποθήκη την υγεία των μαθητών, που για τον καθορισμό του μισθώματος μετράνε με τα κεφάλια σαν αιγοπρόβατα.

«Το ελάχιστο ποσό προσφοράς ορίζεται στα 3 E ανά μαθητή ετησίως (200 εργάσιμες ημέρες) και θα αποτελεί ποσό εκκίνησης κατά τη διαδικασία του πλειοδοτικού διαγωνισμού» αναφέρεται στη σχετική υπουργική απόφαση.

Όμως τα μισθώματα ανεβαίνουν στα 60, στα 70, στα 80 και ακόμη περισσότερα ευρώ το «κεφάλι». Πως θα λειτουργήσει το κυλικείο με τέτοιο υπέρογκο βάρος; Την ίδια στιγμή που οι μαθητές σύμφωνα με τους ιδιοκτήτες των κυλικείων «συνηθίζουν» να προμηθεύονται τα απαγορευμένα είδη από γειτονικά καταστήματα, τα οποία για να επισκεφθούν μερικές φορές χρειάζεται να παραβιάσουν σχολικά κάγκελα; Η απάντηση είναι συχνά με έκπτωση στην ποιότητα και παραβάσεις στο είδος των προϊόντων, που διατίθενται στη μαθητική κοινότητα.

Οι εντατικοί υγειονομικοί έλεγχοι των υπηρεσιών μας έχουν βέβαια την αξία τους και αμβλύνουν το πρόβλημα, που όμως δεν θα αντιμετωπιστεί ριζικά αν δεν αναιρεθεί η αιτία που το δημιουργεί.

Και η αιτία είναι οι εξαιρετικά περιορισμένες δαπάνες για την παιδεία. Η προστασία όμως της γνώσης και της εκπαίδευσης, η προστασία της υγείας της νεολαίας μας αποτελεί πρώτη και αδιαπραγμάτευτη προτεραιότητα.

3.2 ΑΥΞΗΣΗ ΔΑΠΑΝΩΝ ΓΙΑ ΠΑΙΔΕΙΑ - ΕΠΑΝΑΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΡΟΛΟΥ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΚΥΛΙΚΕΙΩΝ

Επομένως η αύξηση των δαπανών για την παιδεία αποτελεί εθνική ανάγκη. Φαίνεται όμως ότι θα είναι μακρύς ο δρόμος του αγώνα της εκπαιδευτικής κοινότητας, κάθε ενεργού πολίτη, όλων μας. Τα κονδύλια για την παιδεία αντί να αυξηθούν μειώθηκαν από το 3,13% στο 3,09% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος για το 2007. Οι τελευταίοι των τελευταίων είμαστε στην Ευρώπη των 25 χωρών μελών.

Τα σχολικά κυλικεία δεν πρέπει να αποτελούν κερδοσκοπικές επιχειρήσεις, αλλά επιβάλλεται να γίνουν σημεία διατροφικής διαπαιδαγώγησης και υγείας.

Ο ρόλος τους επιβάλλεται άμεσα να επαναπροσδιοριστεί για να ενταχθούν στη εκπαίδευση των μαθητών με την ευρύτερη έννοια και στα προγράμματα Αγωγής Υγείας. Τα είδη τους να καθορίζονται σε κάθε εποχή από ειδικούς γιατρούς διατροφής και να διατίθενται σε χαμηλές τιμές. Γιατί όχι να μην προωθηθεί και μέσω των κυλικείων η πώληση βιολογικών προϊόντων.

Η εκπαίδευση για όλους τους Έλληνες, η εκπαίδευση σαν κοινωνικό αγαθό επιβάλει την κάλυψη του συνόλου των δαπανών λειτουργίας των σχολείων από τον κρατικό προϋπολογισμό και όχι από τα μισθώματα των κυλικείων, δηλαδή εμμέσως από τους μαθητές.

Προϋπόθεση αποτελεί η αύξηση των δαπανών για την Παιδεία, που αποτελεί στόχο εθνικό, στόχο διαχρονικό αλλά και στόχο κρίσιμο για το μέλλον της χώρας. Είναι στόχος κοινός για την αυτοδιοίκηση, την εκπαιδευτική, μαθητική και σπουδαστική κοινότητα, για κάθε πολίτη που οραματίζεται ένα καλλίτερο αύριο στο τόπο μας.