Η παράδοξη πολιτική της ενέργειας
Οι πολιτικοί ανησυχούν για τα ενεργειακά θέματα όταν η τιμή του πετρελαίου ανεβαίνει. Όμως η ενεργειακή κρίση του 2008 θα είναι διαφορετική από τις κρίσεις περασμένων δεκαετιών, για έναν απλό λόγο, την κλιματική αλλαγή. Ο πανικός για το φαινόμενο του θερμοκηπίου σημαίνει ότι ο κόσμος αντιμετωπίζει δύο διαφορετικές "αγωνίες" όσον αφορά την ενέργεια.
Η πρώτη αφορά την εξασφάλιση φθηνών καυσίμων για την λειτουργία της οικονομίας και τους καταναλωτές. Η δεύτερη αφορά την ανάγκη για μείωση των εκπομπών αερίων του "θερμοκηπίου". Θεωρητικά οι δύο αυτές "αγωνίες" οδηγούν τον προσανατολισμό της πολιτικής και της οικονομίας προς την ίδια κατεύθυνση. Οι μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου αναζητούν φθηνότερες και φιλικότερες προς το περιβάλλον πηγές ενέργειας, οι οποίες θα μειώσουν την εξάρτηση τους από τον άνθρακα και το πετρέλαιο. Στην πράξη όμως αυτό δεν είναι και τόσο εύκολο. Το κύριο πρόβλημα είναι ότι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, για τεχνολογικούς και οικονομικούς λόγους, δεν αποτελούν ακόμη αξιόπιστη εναλλακτική λύση, έναντι του πετρελαίου, του άνθρακα αλλά ακόμη και του φυσικού αερίου.
Το 2008 οι πολιτικοί θα αναζητήσουν με σθένος μια νέα διεθνή συμφωνία για την προστασία του κλίματος. Επίσης όμως οι πολιτικοί θα εξακολουθήσουν να αναζητούν εύκολη πρόσβαση των χωρών και των οικονομιών τους στις ίδιες εκείνες πηγές ενέργειας τη χρήση των οποίων προσπαθούν να μειώσουν.
Στη σύνοδο των G8 τον Ιούλιο στην Ιαπωνία, οι Αμερικανοί θα επιμείνουν ότι η νέα συμφωνία για το κλίμα θα πρέπει να περιλαμβάνει την Κίνα, την Ινδία και άλλες αναπτυσσόμενες χώρες. Η θέση αυτή είναι λογική γιατί η Κίνα έχει πλεόν ξεπεράσει τις Ηνωμένες Πολιτείες στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.
Επιπλέον οι Κινέζοι ανησυχούν για τις επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών στη χώρα τους. Μια επιτυχημένη συμφωνία θα σχετίζεται με τα ανταλλάγματα που θα προσφέρουν οι Αμερικανοί και οι Ευρωπαίοι στους Κινέζους και τους Ινδούς για να ενταχθούν στο πλαίσιο μιας συμφωνίας για το κλίμα, μέσω ενός βιώσιμου συστήματος πώλησης και αγοράς δικαιωμάτων εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου, εφαρμόζοντας την αρχή, "ο ρυπαίνων πληρώνει".
Το 2008 όμως οι πολιτικοί ηγέτες ανά τον κόσμο δεν αναμένεται να προχωρήσουν σε κάτι περισσότερο από διακηρύξεις γενικών αρχών για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος. Οι Κινέζοι αντιδρούν έντονα στην αποδοχή οποιασδήποτε συμφωνίας η οποία θα μπορούσε να είναι εμπόδιο στην οικονομική της ανάπτυξη.
Οι Αμερικανοί επίσης θα πρέπει να πεισθούν ότι ένα σύστημα αγοράς και πώλησης δικαιωμάτων εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου, μπορεί να λειτουργήσει και να αποδώσει αποτελέσματα.
Πιθανώς το βάρος για την αξιόπιστη λειτουργία ενός αξιόπιστου τέτοιου συστήματος να πέσει στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η ΕΕ έχει ήδη καθιερώσει το πιο αποτελεσματικό σύστημα αγοράς και πώλησης αδειών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου για τις χώρες μέλη, αλλά στα πρώτα του στάδια δεν ήταν ιδιαίτερα αποτελεσματικό γιατί ήταν εξαιρετικά χαλαρό. Η δεύτερη φάση εφαρμογής του ξεκινά το 2008.
Εν τω μεταξύ η αναζήτηση και ζήτηση για ορυκτά καύσιμα όπως ο άνθρακας και το πετρέλαιο θα ενταθεί. Η Κίνα θα συνεχίσει την διπλωματική της επίθεση στην Αφρική, αναζητώντας περισσότερες συμφωνίες όπως αυτή με το Σουδάν. Στο εσωτερικό της θα συνεχίσει να χτίζει περισσότερους σταθμούς παραγωγής ενέργειας που λειτουργούν με άνθρακα, προκαλώντας απογοήτευση στους απανταχού ακτιβιστές και οργανώσεις για την προστασία του περιβάλλοντος.
Στην Ευρώπη η γεωπολιτική της ενέργειας θα σημαδευτεί από την τεταμένη σχέση με την πλούσια σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο, Ρωσία. Οι ρώσοι επιθυμούν την εξασφάλιση μακροπρόθεσμων συμβολαίων για την πώληση φυσικού αερίου και πετρελαίου στην Ευρώπη, ενώ θα συνεχίσουν την επιθετική πολιτική εξαγορών ευρωπαϊκών εταιρειών διανομής φυσικού αερίου και ενέργειας.
Οι κυβερνήσεις της κεντρικής και δυτικής Ευρώπης επιδιώκουν τη μείωση της ενεργειακής εξάρτησης τους από τη Ρωσία, αλλά διάφορες εθνικές και πολιτικές έριδες δυσκολεύουν την εφαρμογή αυτής της πολιτικής.
Η ΕΕ πιθανώς επιδιώξει στον περιορισμό των ρωσικών επενδύσεων στην ευρωπαϊκή ενεργειακή αγορά, εκτός αν η Ρωσία "ανοίξει" τη δική της αγορά σε ευρωπαϊκές επενδύσεις.
Η ρωσική κυβερνητική πολιτική ως τώρα έχει στόχο τη μείωση τη παρουσίας ξένων εταιρειών στη ρωσική αγορά.
Η Ρωσία μπορεί να ασκήσει πιέσεις στην αμερικανική εταιρεία Exxon – Mobil, για το τεράστιο κοίτασμα πετρελαίου και φυσικού αερίου Σακχαλίν–1.
Επιπλέον μπορεί να ενταθεί ο διεθνής ανταγωνισμός για επιρροή και κυριαρχία στην περιοχή της Αρκτικής, μεταξύ Ρωσίας, Καναδά, ΗΠΑ, Νορβηγίας και Δανίας. Το λιώσιμο των πάγων επιτρέπει τη ναυσιπλοΐα και εξερεύνηση παρθένων περιοχών στις οποίες εκτιμάται ότι υπάρχουν κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Ο ανταγωνισμός για την Αρκτική και την Ανταρκτική αποτελεί τέλειο σύμβολο της παράδοξης διεθνούς πολιτικής για την ενέργεια το 2008. Οι ανεπτυγμένες και αναπτυσσόμενες χώρες "θρηνούν" για το φαινόμενο του θερμοκηπίου, αλλά και επιδιώκουν την ανακάλυψη κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου στους πόλους, αδιαφορώντας για τις περιβαλλοντικές συνέπειες.
Πηγή: The Economist