Ενας Μεθανίτης συνεργάτης του κυβερνήτη της Καλιφόρνιας Αρνολντ Σβαρτσενέγκερ
Πολλώ δε μάλλον όταν ο συμπατριώτης είναι κάτι σαν Αλογοσκούφης του κυβερνήτη της Καλιφόρνιας, επιφορτισμένος να προτείνει οικονομικά μοντέλα και να δίνει λύσεις στην 8η κατά σειρά οικονομία του πλανήτη -αν η Καλιφόρνια ήταν ανεξάρτητη- και η οποία αποτελεί και τη ραχοκοκαλιά της μονοκρατορίας των ΗΠΑ, έστω και αν αυτή υποσκάπτεται και αμφισβητείται ολοένα και περισσότερο στις μέρες μας Πρόκειται για τον οικονομολόγο Δήμο Βαρδιάμπαση, καθηγητή εδώ και 25 χρόνια στο Πανεπιστήμιο Pepperdine της Καλιφόρνιας όπου διδάσκει και εκπαιδεύει σε στρατηγικές οικονομικής ανάπτυξης κορυφαίους μάνατζερ και κυβερνητικά στελέχη από ολόκληρο τον κόσμο. Ακριβώς πριν από μία εβδομάδα ορίστηκε μέλος (commissioner) της πανίσχυρης ολιγομελούς επιτροπής για την οικονομική ανάπτυξη της Καλιφόρνιας Μια επιτροπή που συμβουλεύει τον κυβερνήτη και τη Βουλή της Καλιφόρνιας και απαρτίζεται από ρεπουμπλικανούς και δημοκρατικούς, αφού ο «εξολοθρευτής» Σβαρτσενέγκερ όχι μόνο δεν κάνει κομματικές διακρίσεις, αλλά ξέρει -ως φαίνεται- να επιλέγει και ικανούς συνεργάτες, με φρέσκιες ιδέες.
Οπως ήξερε να εκτιμά ταλέντα και ο καθηγητής Απόστολος Λάζαρης, ο οποίος στα μέσα της δεκαετίας του '70 «έσπρωξε» τον μαθητή του Βαρδιάμπαση για μεταπτυχιακές σπουδές με υποτροφία του ΙΚΥ στην Αγγλία (Essex), αδυνατώντας ωστόσο να τον αξιοποιήσει εδώ όταν έγινε ο πρώτος υπουργός Οικονομίας του ΠΑΣΟΚ, αφού ο τελευταίος είχε ήδη πάρει το δρόμο του στη νέα γη των μεγάλων ευκαιριών. Μια καλοκαιρινή απόδραση του κ. καθηγητή στην πατρώα γη για διακοπές με τον αδελφό του (και συνάδελφο μας) Νίκο Βαρδιάμπαση μας έδωσε την ευκαιρία να αποδράσουμε και εμείς από τα καθ' ημάς:
* Ο Σβαρτσενέγκερ, λοιπόν, είναι αυτό που δείχνει στον κινηματογράφο; Γεμάτος μυς και τίποτ' άλλο;
«Εχει μυαλό, αλλά πολλές φορές το κρύβει από το περιβάλλον. Εμένα με έχει αξιοποιήσει με την εξυπνάδα. Ξέρεις στην Καλιφόρνια, που είναι φύσει δημοκρατική πολιτεία, κατόρθωσε να γίνει αξιαγάπητος και να εκλεγεί δύο φορές κυβερνήτης, με υψηλό μάλιστα ποσοστό».
* Τι ακριβώς θέλει να κάνει για την Πολιτεία του και εσείς πού τον βοηθάτε;
«Μου ζήτησε να φτιάξω το οικονομικό μοντέλο και τη στρατηγική της Καλιφόρνιας, με ειδική βαρύτητα όμως σε θέματα παιδείας και στην κατάρτιση επιστημόνων, ώστε να εμπεδωθεί αυτό το οικονομικό πρόγραμμα, ενώ πολύ σοβαρά αντιμετωπίζεται και το θέμα του περιβάλλοντος. Θέλει ως κυβερνήτης δουλειά σε βάθος, με μακροπρόθεσμο ορίζοντα στους δύο αυτούς τομείς, έστω και αν απαγορεύεται στον ίδιο να εκλεγεί για τρίτη θητεία».
* Αυτό δηλαδή που δεν γίνεται εδώ... Εχουν δυνατότητα δικών τους επιλογών και αυτόνομης ανάπτυξης οι Πολιτείες των ΗΠΑ;
«Ασφαλώς, και μάλιστα ανταγωνίζονται μεταξύ τους. Εταιρείες ολόκληρες από την Καλιφόρνια μπορεί να μετακομίσουν λ.χ. στη Νεβάδα, γιατί θα αποσπάσουν καλύτερους όρους».
* Πόσο ισχυρή είναι σήμερα η οικονομία της Καλιφόρνιας;
«Αν συγκριθεί όχι με άλλες Πολιτείες, αλλά με άλλες χώρες είναι η 7η ή 8η μεγαλύτερη στον κόσμο, μετά τις Ιαπωνία, Κίνα κ.λπ. Τα τελευταία χρόνια η Καλιφόρνια στηρίζεται σε τρία Τ και ένα Ε, δηλαδή στην τεχνολογία και βιοτεχνολογία (με κοιτίδα τη Silicon Valley), το εμπόριο (trade) με τις ασιατικές χώρες, καθώς η Πολιτεία έχει αναδειχθεί στην κύρια πύλη εισόδου των φτηνών ασιατικών προϊόντων στις ΗΠΑ, και βεβαίως ο τουρισμός, που αποτελεί βασικό πυλώνα οικονομικής ανάπτυξής της εξαιτίας του καλού κλίματος για διακοπές και της κινηματογραφικής βιομηχανίας που τραβά σαν μαγνήτης τους επισκέπτες. Το e αναφέρεται βεβαίως στο entertaiment (διασκέδαση), που περιλαμβάνει και σινεμά, και μουσική, και βόλτες στο λαμπερό γειτονικό Λας Βέγκας!».
* Και ο Σβαρτσενέγκερ κολλάει βέβαια γάντι σε όλα αυτά...
«Οπως ξέρεις, η πολιτική τώρα είναι κομμάτι των δημοσίων σχέσεων (public relations)».
* Αλήθεια, με την ευκαρία, η Ελλάδα τι είδους τουρισμό θα μπορούσε να αναπτύξει;
«Η χώρα μας έχει το μεγάλο πλεονέκτημα ότι είναι φυσικός τόπος διακοπών και όλοι ξέρουν την ιστορία της. Η Αμερική θα μπορούσε να αποτελέσει ξανά μία μεγάλη δεξαμενή τουριστών για την Ελλάδα με τις κατάλληλες κινήσεις προβολής, καθώς μάλιστα η Ευρώπη δείχνει να φτάνει στα όριά της».
Δανεισμός και καταναλωτισμός
* Δεν απομένει παρά να δώσετε ιδέες στην υπουργό Τουριστικής Ανάπτυξης Φάνη Πάλλη-Πετραλιά, καθώς μάλιστα έχετε διατελέσει σύμβουλος της Κορέας και της Ταϊλάνδης σε θέματα τουρισμού. Πείτε μας, όμως, εξακολουθεί, κ. Βαρδιάμπαση, η Αμερική να ομνύει στο όνομα του καταναλωτισμού;
«Αν γυρίσουμε πίσω 50-60 χρόνια, λίγο μετά τον πόλεμο, θα διαπιστώσουμε ότι η Αμερική κατείχε το 95% της καταναλωτικής αγοράς του κόσμου. Η δημοσιονομική πολιτική της Καλιφόρνιας, μέσω και του φορολογικού συστήματος, ήταν τέτοια που ευνοούσε την κατανάλωση, ενώ ήταν τελείως αρνητική για τις αποταμιεύσεις. Οι τράπεζες έδιναν με το τσουβάλι δάνεια στους καταναλωτές, καθώς οι τόκοι ήταν τελείως απαλλαγμένοι από φορολογία.
Για να βάλουν ένα κάποιο φρένο στην κατανάλωση αναγκάστηκαν τα τελευταία χρόνια να φορολογήσουν τους τόκους των προσωπικών δανείων, αλλά είναι δύσκολο να αποκοπούν από συνήθειες πολλών δεκαετιών, αφού οι Αμερικανοί έχουν μάθει να είναι καταναλωτές.
Ενα δεύτερο στοιχείο είναι ότι οι Αμερικανοί επιχειρηματίες δεν έδιναν δεκάρα τσακιστή στα χρόνια του '50 και του '60 για το τι συμβαίνει έξω από τη χώρα τους και δούλευαν μόνο με εσωτερικά market plan. Μην ξεχνάμε ακόμη ότι η Αμερική ήταν ο μεγαλύτερος πιστωτής στον κόσμο, ενώ παράλληλα τραβούσε σαν μαγνήτης τα καλύτερα "μυαλά" εξαιτίας των πολύ καλών της πανεπιστημίων και των μεγάλων ευκαιριών που προσέφερε.
Γιουγκοσλάβοι, Ελληνες, Ρώσοι, Κινέζοι, Γιαπωνέζοι και όλες οι φυλές του κόσμου που πήγαιναν να σπουδάσουν στις ΗΠΑ, παρέμεναν εκεί σε ποσοστό 99%, όπως εξαλλου και οι επιχειρηματίες που προσπαθούσαν να βρουν τις δικές τους ευκαιρίες».
Μειώθηκε το μερίδιο των ΗΠΑ
* Τα ίδια ισχύουν και σήμερα;
«Οχι, τα πράγματα έχουν διαφοροποιηθεί πολύ. Ο καταναλωτισμός εξακολουθεί βέβαια να κυριαρχεί στη χώρα, αλλά σε ποσοστό της παγκόσμιας αγοράς το μερίδιο των ΗΠΑ έχει πέσει από το 95% σε κάτω του 50%, γιατί αυξήθηκε το μερίδιο όλων των άλλων. Για πρώτη φορά οι Αμερικανοί επιχειρηματίες στρέφουν το βλέμμα τους και στις άλλες αγορές του κόσμου, αλλά δεν μαθαίνεις το διεθνές εμπόριο σε μια μέρα!...
Μόλις τελειωσε ο πόλεμος οι Ιάπωνες και οι Ευρωπαίοι βγήκαν με κατεστραμμένες οικονομίες και το πρώτο που χρειάζονταν ήταν να βρούνε λεφτά για να ξαναστήσουν τις βιομηχανίες και τις οικονομίες τους. Χρειάζονταν, λοιπόν, αποταμιεύσεις και για αυτό έκαναν συστήματα φορολογίας που ευνοούσαν όλες τις μορφές αποταμίευσης. Θυμάσαι τις εκθέσεις που γράφαμε στα σχολεία με αυτό το θέμα; Ετσι έγιναν αποταμιευτές. Οταν όμως αναπτύχθηκαν οι οικονομίες τους έπρεπε να βρουν άλλους καταναλωτές, εκτός Ιαπωνίας, εκτός Ευρώπης. Βρήκαν λοιπόν τους Αμερικανούς!... Ολες οι πολιτικές των χωρών αυτών και της Ασίας δομήθηκαν στο πώς θα γίνει η διείσδυση στις ΗΠΑ, και βεβαίως το κατόρθωσαν».
* Μαζί όμως με το μερίδιο της παγκόσμιας κατανάλωσης η Αμερική φαίνεται να χάνει και το πολύτιμο κάποτε γι' αυτήν ανθρώπινο κεφάλαιο...
Επαναπατρίζουν επιστήμονες
«Πράγματι. Οταν τελειώνουν τις σπουδές τους οι επιστήμονες επιστρέφουν στις χώρες τους, όπου και ευκαιρίες βρίσκουν πια, και καλύτερους μισθούς, και το επίπεδο διαβίωσης έχει ανεβεί ικανοποιητικά. Η Ταϊλάνδη, για παράδειγμα, μεταβλήθηκε τα τελευταία 10 χρόνια σε χώρα ιδανική για τουρισμό υγείας.
Για να το επιτύχουν έκαναν γενικό προσκλητήριο και μάζεψαν πίσω όλους τους Ταϊλανδούς γιατρούς που είχαν σπουδάσει στην Αμερική και δούλευαν εκεί. Προσείλκυσαν έτσι εκατομμύρια Αμερικανών πελατών που βρίσκουν φτηνότερες υπηρεσίες στην Ταϊλάνδη από τους ίδιους γιατρούς και πρόθυμες νοσοκόμες, με το χαμόγελο στα χείλη...
Το ίδιο συμβαίνει με τους Κορεάτες, τους Κινέζους η τους Γιαπωνέζους».
* Δεδομένων αυτών των ανακατατάξεων πόσο ισχυρή παραμένει η οικονομία των ΗΠΑ;
«Από εκεί που η Αμερική έδινε δάνεια σε όλους, κατάντησε να είναι η πιο χρεωμένη χώρα στον κόσμο, με καθαρό χρέος να ξεπερνά τα 4 τρισεκατομμύρια δολάρια».
**Αν οι πιστωτές δηλαδή θελήσουν να τα πάρουν πίσω μια μέρα, η Αμερική θα καταρρεύσει σαν χάρτινος πύργος;
«Αυτό όμως μάλλον δεν θα γίνει ποτέ! Γιατί είναι η μόνη χώρα που χρωστά στο νόμισμά της και αν όλοι απαιτήσουν πίσω τα κεφάλαια που της δάνεισαν, το δολάριο θα καταρρεύσει και αυτά που θα πάρουν πίσω Κινέζοι, Γιαπωνέζοι, Ευρωπαίοι θα είναι δραματικά υποτιμημένα. Αρα δεν τους συμφέρει να προκαλέσουν μια τέτοια κρίση...».
πηγή ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ