Ο William Martin Leake φτάνει στα Μέθανα

Ακολουθεί ο Άγγλος λοχαγός William Martin Leake, ο οποίος περιηγήθηκε την Ελλάδα από το 1804-1810, δηλαδή κατά τη διάρκεια των ναπολεόντειων πολέμων με μυστική στρατιωτική και διπλωματική αποστολή. Είναι ο «περιηγητής - κατάσκοπος». Την εποχή εκείνη, η Ελλάδα αποτελούσε χώρα στρατηγικής σημασίας για τους Αγγλογάλλους μέσα στο πλαίσιο του άγριου εμπορικού ανταγωνισμού τους, στο χώρο της ανατολικής Μεσογείου. Ο Leake, γράφει ο Σιμόπουλος, «υπήρξε διπλωμάτης και στρατιωτικός, αρχαιολόγος, τοπογράφος, νομισματολόγος, γλωσσολόγος και αρχαιοσυλλέκτης».

Καρπός των μακροχρόνιων ερευνών του στην Ελλάδα είναι 10 πολύτιμες επιβλητικές εκδόσεις πολλών χιλιάδων σελίδων(#20) .
Ο Leake θα φτάσει στα Μέθανα, αμέσως μετά την ολοκλήρωση της περιήγησής του στον Πόρο, θα ερευνήσει την ιστορία της περιοχής, τη μορφολογία του εδάφους και θα θελήσει να μάθει για τις θειούχες πηγές προτού αναχωρήσει για τα γειτονικά χωριά της Τροιζήνας και την Ερμιόνη.

William Martin Leake, Travels in the Morea with a map and plans, Vol. II., 1830 & William Martin Leake, Supplement to Travels in the Morea, 1846

Το όνομα Μέθανα, αναφέρει ο Leake, εμφανίζεται να αποτελεί μία δωρική παραλλαγή του ονόματος Μεθώνη, την οποία χρησιμοποιεί αργότερα ο Θουκυδίδης γράφοντας σε αττική διάλεκτο. Ωστόσο, η δωρική ονομασία (ο πληθυντικός δηλαδή του ουδετέρου γένους) επικράτησε ως τις μέρες μας, ακριβώς στην ίδια μορφή που χρησιμοποιήθηκε από το Στράβωνα και τον Παυσανία.

Τα Μέθανα είναι χτισμένα σε ψηλό και ανώμαλο μέρος, συνεχίζει ο Leake, όπως ακριβώς τα γειτονικά νησιά της Αίγινας και της Καλαυρείας. Οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις είναι λιγοστές και συγκεντρώνονται γύρω από τους πρόποδες του βουνού, καθώς και σε μία μικρή κοιλάδα που βλέπει στον κόλπο των αρχαίων Μεθάνων. Το 7ο έτος του Πελοποννησιακού πολέμου, οι Αθηναίοι, οχυρώνοντας τον ισθμό που ενώνει τα Μέθανα με την Πελοπόννησο, κατάφεραν να εκμεταλλευτούν τη χερσόνησο και να τη μετατρέψουν σε στρατιωτικό σταθμό από τον οποίο εξαπέλυαν τις επιδρομές τους κατά βούληση στις περιφέρειες της Τροιζηνίας, της Ηλείας και της Επιδαύρου.

Σύμφωνα με Γάλλους γεωγράφους, συνεχίζει ο Leake, στη Χερσόνησο των Μεθάνων υπάρχουν δύο θειούχες πηγές. Η μία ονομάζεται Βρόμα και βρίσκεται στη βόρεια ακτή και η άλλη βρίσκεται κοντά σε ένα χωριό με το όνομα Βρομολίμνη, προς τα ανατολικά. Και οι δύο πηγές οφείλουν το όνομά τους στη δυσάρεστη οσμή από το θειάφι που βγαίνει από τα νερά. Και στα δύο μέρη, υπάρχουν ίχνη από τα αρχαία λουτρά, όπως μαρτυρούν τόσο ο Στράβωνας όσο και ο Οβίδιος. Οι τελευταίοι μάλιστα, θεωρούν τις πηγές αυτές ως απόδειξη της ηφαιστειακής έκρηξης των Μεθάνων. Η Γαλλική Αποστολή παρατήρησε τα απομεινάρια πέντε ή έξι διαφορετικών τόπων στη Χερσόνησο των Μεθάνων, μαζί με το Μεγάλο Χωριό, όπου εικάζεται ότι βρισκόταν η αρχαία πόλη. Φαίνεται να υπήρχαν δύο οχυρωμένες πόλεις στη βόρεια πλευρά της Χερσονήσου.

Ακολούθως, αναφέρεται στο τείχος που Πελοποννησιακού πολέμου, που βρίσκεται στο Στενό, και καταλήγει ότι οι πανίσχυροι στη θάλασσα Αθηναίοι πιθανό να είχαν τη Χερσόνησο υπό τον πλήρη έλεγχό τους για μεγάλο χρονικό διάστημα, καθώς τα απομεινάρια που υπάρχουν σήμερα αποτελούν, όπως παρατηρεί, το προϊόν μιας πολύ πιο ανθεκτικής κατασκευής από εκείνη που συνήθιζαν οι Έλληνες κατά τις στρατιωτικές τους επιχειρήσεις.

_________________________
(#20)- Σε αυτές, συγκεντρώνει πληροφορίες στρατιωτικής σημασίας, περιγράφει αναλυτικά όπως θα δούμε το τείχος που όρθωσαν οι Αθηναίοι στη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου, επισημαίνει δρόμους και διαβάσεις, συγκεντρώνει πληροφορίες πολιτικής και στρατιωτικής σημασίας και οτιδήποτε άλλο πέφτει στην αντίληψή του. Ο Λικ, γράφει ο Σιμόπουλος, «υπήρξε χωρίς υπερβολή ο δημιουργός της ελληνικής γεωγραφίας. Δεν βρήκε ούτε χάρτες ακριβείας ούτε σοβαρές τοπογραφικές μελέτες. Άρχισε από την αρχή με τον Παυσανία και το Σράβωνα. Οι εργασίες του που αναφέρονται στην κλασσική τοπογραφία θεωρούνται ακόμη και σήμερα πολύτιμη πηγή αυθεντικών πληροφοριών» για να προσθέσει «Η γλαφυρότητα και οι εξάρσεις απουσιάζουν ολότελα από το κείμενο. Η αφήγηση ψυχρή και αυστηρή, έχει τη σφραγίδα της ακριβολογίας και της επιστημοσύνης. Ωστόσο υπάρχουν σελίδες με ζωντανό ύφος και επιγραμματικότητα», Κυριάκος Σιμόπουλος, Ξένοι Ταξιδιώτες στην Ελλάδα, 1800-1810, τ. Γ1, σελ. 317 κ.ε..

πηγή Β΄ Διεθνές Συνέδριο Ιστορίας και Αρχαιολογίας Αργοσαρωνικού