Ρημάζει ο Δενδροκομικός Σταθμός Πόρου

ΤΟΥ ΤΑΣΟΥ ΓΚΟΥΜΑ: Απο την "Εφημερίδα των Συντακτών": Στον Πόρο, το αρχοντικό νησί του Αργοσαρωνικού, με τις μοναδικές ποικιλίες εσπεριδοειδών και το θρυλικό «Λεμονοδάσος», ρημάζει εγκαταλειμμένος ο «Δενδροκομικός Σταθμός». Πρόκειται για ένα από τα σημαντικότερα κρατικά φυτώρια, συνυφασμένο με την αγροτική ιστορία της νεότερης Ελλάδας. Ο γεωπόνος Τάσος Γκούμας αναλύει στην «Εφ.Συν.» το χρονικό της ακμής και της σταδιακής απαξίωσης του Δενδροκομικού Σταθμού Πόρου, απευθύνοντας έκκληση στις αρχές για τη σωτηρία του.

«Εγκληματική η λειτουργική απαξίωση και εγκατάλειψη του Δενδροκομικού Σταθμού Πόρου». Η φράση αυτή δεν είναι άλλη μια υπερβολή της αντιπολίτευσης προς την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝ.ΕΛΛ.

Αντίθετα, είναι ερώτηση για κοινοβουλευτικό έλεγχο που κατέθεσαν στη Βουλή, το 2014, οι βουλευτές -τότε- του ΣΥΡΙΖΑ, Θεόδωρος Δρίτσας, Δημήτρης Κοδέλας και Ευάγγελος Αποστόλου, προς τον τότε υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Γ. Καρασμάνη.

Για να ενισχύσουμε την τότε θέση του νυν υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης, Ε. Αποστόλου, καταγράφουμε το πρόβλημα που δημιουργεί η μη λειτουργία του Σταθμού:

Ο Δενδροκομικός Σταθμός Πόρου είχε ως αντικείμενο, όταν ήταν στελεχωμένος, να παράγει πιστοποιημένο και υγιές πολλαπλασιαστικό υλικό (δηλαδή σπόρους, μοσχεύματα κ.λπ.), για τους φυτωριούχους και για τους αγρότες της χώρας.

Στον Δενδροκομικό Σταθμό Πόρου υπάρχουν 11 πιστοποιημένες μητρικές φυτείες, που περιλαμβάνουν 105 ποικιλίες, οι οποίες είναι καταγεγραμμένες στον Εθνικό Κατάλογο Ποικιλιών.

Οι φυτωριακές επιχειρήσεις μπορούν να παράξουν καλά δενδρύλλια, αλλά, αν δεν προμηθευτούν πιστοποιημένο και υγιές πολλαπλασιαστικό υλικό από κρατικές πιστοποιημένες μητρικές φυτείες, δεν μπορούν να αναπτύξουν εξαγωγική δραστηριότητα.

Τις εξαγωγές μονοπωλεί σήμερα η Ισπανία, που έχει κατακλύσει την αγορά με πιστοποιημένα δενδρύλλια.

Αν λειτουργούσε ο σταθμός, οι φυτωριούχοι θα μπορούσαν να αναπτύξουν εξαγωγική δραστηριότητα. Αντίθετα, σήμερα εξαναγκάζονται να εισάγουν, αντί να εξάγουν πιστοποιημένα φυτά.

Το ιστορικό του Δενδροκομικού Σταθμού Πόρου: Ενας θησαυρός αγροτικού πλούτου στα αζήτητα

Το 1949, δημιουργείται το Κρατικό Φυτώριο Πόρου, σε έκταση 1.000 στρεμμάτων. Η αξιοποίησή του στα επόμενα 15 περίπου χρόνια είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία μητρικών φυτειών εσπεριδοειδών, πυρηνόκαρπων (ροδακινιές, βερικοκιές κ.λπ.), ακόμα και κηπευτικών.

Η μετεκπαίδευση γεωπόνων κατά τη δεκαετία του ’70 στο εξωτερικό -ειδικά για τις ιώσεις και τα εμβόλια των συγκεκριμένων δέντρων- είχε ως αποτέλεσμα την επιστημονική αναβάθμιση του Σταθμού.

Αγρότες και φυτωριούχοι προμηθεύονται αυθεντικό πολλαπλασιαστικό υλικό -δηλαδή σπόρους, δενδρύλλια και εμβόλια, απαλλαγμένα από ιολογικές ασθένειες.

Για τον σκοπό αυτόν κατασκευάζονται δύο γυάλινα θερμοκήπια, ένας εντομοστεγής κλωβός και ένα σκίαστρο, τα οποία φιλοξενούν τα φυτά-δείκτες για τον έλεγχο των ιώσεων.

Στις συλλογές του Σταθμού διατηρούνται ποικιλίες και μετράται και καταγράφεται η συμπεριφορά τους επί σειρά ετών.

Ετσι οι παραγωγοί είναι σίγουροι ότι τα φυτά που προμηθεύονται είναι της ποικιλίας που επιθυμούν και είναι υγιή και αποδοτικά. Οι δύο μετεωρολογικοί κλωβοί περιλαμβάνουν αξιόπιστα επιστημονικά όργανα, όπως βροχόμετρο, αυτογραφικό θερμοκρασίας, όργανα για τη μέτρηση ηλιοφάνειας, την ταχύτητα ανέμου, τη θερμοκρασία εδάφους σε διάφορα βάθη κ.λπ.

Ο Δενδροκομικός Σταθμός Πόρου, όπως μετονομάστηκε αργότερα, ήταν το μόνο ίδρυμα στην ελληνική επικράτεια που διέθετε, στους φυτωριούχους και στους αγρότες, σπόρους, νέα υποκείμενα, καθώς και σπορόφυτα πάνω στα οποία εμβολιάζονταν νέες ποικιλίες και κλώνοι.

Επίσης, υπάρχει συλλογή νέων ποικιλιών βερικοκιάς που αξιολογείται, σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Φυλλοβόλων Δένδρων Νάουσας, για την αντοχή της σε μια άλλη ίωση, τη «Σάρκα».

Χάρη σε αυτή την πολύχρονη προσπάθεια βρέθηκαν γνωστές και πολύτιμες ποικιλίες, όπως τα μανταρίνια «Κλημεντίνη Πόρου», η ποικιλία πορτοκαλιών «Βαλέντσια Πόρου», η ποικιλία λεμονιάς με το όνομα «Αδαμοπούλου», που είναι ανθεκτική στην κορυφοξήρα, απολύτως άσπερμη (χωρίς σπόρους). Τέλος βρέθηκε μια ποικιλία βερικοκιάς που ωριμάζει υπερπρώιμα, τον Μάιο.

Τα τελευταία χρόνια της λειτουργίας του Σταθμού, συγκεντρώθηκαν νέες ποικιλίες εσπεριδοειδών, άνοσων σε ιώσεις, από την Κορσική της Γαλλίας μέχρι και από το Ινστιτούτο Εσπεριδοειδών της Καλιφόρνιας των ΗΠΑ.

Οι εισαγόμενες ποικιλίες δεν υιοθετούνταν άκριτα, αλλά, έπειτα από επιστημονική μελέτη, προτείνονταν αυτές που ταίριαζαν περισσότερο στις ελληνικές καλλιεργητικές συνθήκες.

Στο ερευνητικό έργο του σταθμού περιλαμβάνονται δεκάδες επιστημονικές δημοσιεύσεις σε γεωργικά έντυπα, δύο επιστημονικά βιβλία για τους εχθρούς των εσπεριδοειδών, τις ιώσεις, και ένα για τη μανταρινιά «Κλημεντίνη».

Εχουμε δηλαδή έναν σταθμό που, αν και δεν ανήκει στα διαπιστευμένα ερευνητικά ιδρύματα, δεν υπάγεται δηλαδή στο Εθνικό Ιδρυμα Αγροτικής Ερευνας (ΕΘΙΑΓΕ), τελεί διεθνούς εμβέλειας έργο, μελετώντας ποικιλίες από Γαλλία μέχρι Αμερική.

Σήμερα, απογοητεύεται κανείς επισκεπτόμενος το ίδρυμα με τις 11 περίπου, ανυπολόγιστης επιστημονικής και πρακτικής σημασίας, μητρικές φυτείες εσπεριδοειδών, τη φυτεία-συλλογή μελέτης βερικοκιάς, τη συλλογή βρώσιμων ελαιών. Αυτό που αντικρίζει είναι η εγκατάλειψη και η ερήμωση.

Το κράτος προτιμάει να στηρίζει άλλες δραστηριότητες, π.χ. την ανάπλαση πλατειών κάθε πενταετία, το ξήλωμα και τις ανακατασκευές δρόμων και δρομίσκων κάθε λίγο και λιγάκι, καλλωπισμούς και επιδοτήσεις μεγαλεπήβολων και καταδικασμένων σε αποτυχία έργων κ.ά.

Αντίθετα εγκαταλείπει ένα τόσο πολύτιμο έργο, με δεκαετίες συστηματικής δουλειάς, όπως ο Δενδροκομικός Σταθμός Πόρου, στη μοίρα του.

Φυτείες που δημιουργήθηκαν ύστερα από 65 χρόνια έρευνας και εφοδίαζαν όλη τη ζώνη εσπεριδοειδών της χώρας με ελεγμένο και υγιές φυτωριακό υλικό, αφήνονται να ξεραθούν.

Λέμε ότι στην Ελλάδα δεν έχουμε έρευνα που να είναι συνδεδεμένη με την παραγωγή και γι’ αυτόν τον λόγο υστερούμε έναντι των ξένων που προηγούνται και στην έρευνα και στις εφαρμογές της.

Λέμε -το λέει κι ο πρωθυπουργός- να στηρίξουμε την πραγματική οικονομία. Ωραίους επιτελικούς έβαλε για να το πετύχει.

*γεωπόνος