«Σύντομα στη Βουλή ο Κλεισθένης που αναθεωρεί τον Καλλικράτη»

Ο Κλεισθένης αναθεωρεί τον Καλλικράτη. Το όνομα του μεταρρυθμιστή πολιτικού -ο οποίος τον 6ο αιώνα π.Χ. έθεσε τις βάσεις για το δημοκρατικό πολίτευμα της Αθήνας και χώρισε την Αττική σε τρεις βασικούς δήμους- θα φέρει η αναθεώρηση του θεσμικού πλαισίου της τοπικής αυτοδιοίκησης, όπως αποκαλύπτει ο υπουργός Εσωτερικών, Πάνος Σκουρλέτης σε συνέντευξή του στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων. Ο κ. Σκουρλέτης αναφέρει ότι το σχετικό νομοσχέδιο βρίσκεται στη φάση της νομοτεχνικής επεξεργασίας των διατάξεών του και αναμένεται να κατατεθεί στη Βουλή σύντομα. Βασική αλλαγή που εισάγεται είναι η καθιέρωση στις αυτοδιοικητικές εκλογές της απλής αναλογικής, η οποία θα συμβάλλει –όπως υπογραμμίζει ο υπουργός- στην υιοθέτηση «μιας κουλτούρας συναινέσεων, συνεργασιών, διαβούλευσης και συνθέσεων για τη διαμόρφωση πλατιών πλειοψηφιών εντός των δημοτικών και των περιφερειακών συμβουλίων». Εκτενή αναφορά κάνει και σε άλλες παρεμβάσεις που προβλέπονται στο νομοσχέδιο, ενώ προαναγγέλλει ένα δεύτερο κύμα μεταρρυθμίσεων («Κλεισθένης ΙΙ»), μετά την συνταγματική αναθεώρηση. Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης:

Ερ.: Με μεγάλο ενδιαφέρον αναμένεται το νομοσχέδιο για την αναθεώρηση του «Καλλικράτη». Πότε θα κατατεθεί στη Βουλή;

Απ.: Το νομοσχέδιο είναι στην τελική του φάση και συγκεκριμένα στη φάση της νομοτεχνικής επεξεργασίας των διατάξεών του.

Ερ.: Η ΚΕΔΕ και η ΕΝΠΕ ζητούν να υπάρξει επαρκής χρόνος για διαβούλευση.

Απ.: Είχαμε ζητήσει από την ΚΕΔΕ και την ΕΝΠΕ που συγκαλούν στις αρχές της εβδομάδας ένα κοινό συνέδριο αν ήταν δυνατό να μετατεθεί μία εβδομάδα αργότερα ώστε να παρουσιαστεί η τελική μορφή του νομοσχεδίου. Δεν το επέλεξαν παρόλα αυτά προφανώς κανένας δεν αιφνιδιάζεται από τη στιγμή που είναι γνωστό ότι πάνω από ενάμιση χρόνο συζητάμε για τις βασικές πλευρές αυτού του νομοσχεδίου. Τίποτα δεν είναι κρυφό. Υπήρχε μια ομάδα εργασίας, η οποία είχε καταλήξει σε ένα πόρισμα και σε αυτή συμμετείχαν η ΚΕΔΕ και η ΕΝΠΕ, ενώ στη βάση αυτού του κειμένου ανταλλάχθηκαν απόψεις στα συνέδρια των δύο αυτών Ενώσεων. Άρα θεωρώ ότι η έννοια της διαβούλευσης και του διαλόγου έγινε πραγματικότητα και βεβαίως με βάση το τελικό κείμενο θα δοθεί περιθώριο για να υπάρξουν τελικές παρατηρήσεις.

Ερ.: Στο επίκεντρο του νομοσχεδίου βρίσκεται η καθιέρωση της απλής αναλογικής στις αυτοδιοκητικές εκλογές. Πολλοί αιρετοί όμως εκφράζουν φόβους ότι αυτό θα οδηγήσει σε προβλήματα κυβερνησιμότητας των δήμων. Για την αποφυγή αυτού του ενδεχόμενου προβλέπονται κάποιες δικλείδες ασφαλείας;

Απ.: Στο νομοσχέδιο προβλέπονται μια σειρά από ρυθμίσεις που βοηθούν σε αυτό που αποκαλείται «κυβερνησιμότητα», αλλά νομίζω ότι η πιο ουσιαστική δικλείδα ασφαλείας είναι η υιοθέτηση μιας κουλτούρας συναινέσεων, συνεργασιών, διαβούλευσης και συνθέσεων τελικά για τη διαμόρφωση πλατιών πλειοψηφιών εντός των δημοτικών και των περιφερειακών συμβουλίων. Ξεπερνάμε πια τη λογική των μονοπαραταξιακών λογικών και αυτό είναι το πιο ουσιαστικό. Είναι κάτι το οποίο ταιριάζει απόλυτα στον χαρακτήρα των προβλημάτων της τοπικής κοινωνίας. Τα τοπικά προβλήματα είναι συγκεκριμένα, πάνω σε αυτά μπορεί να υπάρξουν πλατιές πλειοψηφίες, οι οποίες θα έχουν τη νομιμοποίηση μέσα στην ίδια την κοινωνία. Αυτή θα είναι η βασική δημοκρατική τομή που θεσμοθετείται με το υπό κατάθεση νομοσχέδιο.

Ερ.: Πέρα από την αλλαγή του εκλογικού συστήματος, ποιες είναι οι κυριότερες μεταρρυθμίσεις που εισάγει το εν λόγω νομοσχέδιο;

Απ.: Πρώτα απ' όλα αλλάζουμε τη σχέση ανάμεσα στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση και την αυτοδιοίκηση, θεσπίζοντας μια ξεχωριστή δομή, τον Ελεγκτή Νομιμότητας, ο οποίος θα συγκροτείται από νομικούς, θα είναι μια αποκεντρωμένη υπηρεσία του υπουργείου Εσωτερικών και προφανώς αυτό ικανοποιεί ένα πάγιο αίτημα πολλών ετών της αυτοδιοίκησης.

Μια δεύτερη μεγάλη αλλαγή είναι η τροποποίηση στην κατηγοριοποίηση των δήμων στη βάση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τους, η οποία θα καθορίσει τη βάση της χρηματοδότησής τους. Διότι άλλες είναι οι ανάγκες και τα χαρακτηριστικά ενός ορεινού ή νησιωτικού δήμου από αυτές ενός αστικού ή ενός αγροτικού δήμου.

Παρεμβαίνουμε, επίσης, στον τρόπο διαμόρφωσης των δημοτικών τελών κάνοντας ένα ευέλικτο σύστημα με βάση το οποίο θα χρεώνουν οι δήμοι τα αντίστοιχα τέλη ανάλογα με τις χρήσεις των ακινήτων.

Ακόμα, θα διευρύνουμε τη δυνατότητα των ανταποδοτικών υπηρεσιών. Υπάρχει η κατεύθυνση να εντάξουμε στις ανταποδοτικές υπηρεσίες τις υπηρεσίες πρασίνου.

Επιπλέον, συστήνουμε ένα διαρκές όργανο σε διυπουργική βάση και με εκπροσώπους της τοπικής αυτοδιοίκησης το οποίο θα εξετάζει κάθε φορά σε σχέση με κάθε προωθούμενο νομοθέτημα τις αρμοδιότητες που αφορούν τα δύο επίπεδα της αυτοδιοίκησης. Είναι κάτι το οποίο δεν υπήρχε και έρχεται να απαντήσει σε ένα χρόνιο πρόβλημα που υπάρχει σε σχέση με τις επικαλύψεις στον τομέα των αρμοδιοτήτων.

Επίσης, από το νομοσχέδιο θα προκύψει η συγκρότηση μιας επιτροπής στη βάση της νέας κατηγοριοποίησης τω δήμων, που θα οδηγήσει στην ανακατανομή των πόρων.

Πολλά πράγματα έχουμε κατά νου για την ισχυροποίηση της τοπικής αυτοδιοίκησης, τα οποία προϋποθέτουν την συνταγματική αναθεώρηση. Για παράδειγμα δεν μπορούμε να μιλάμε για φορολογική εξουσία στους δήμους από τη στιγμή που το απαγορεύει το Σύνταγμα. Όπως επίσης το μέγεθος της μεταρρύθμισης θα ήταν πολύ μεγαλύτερο αν η χώρα βρισκόταν σε μια περίοδο κανονικότητας σε σχέση με τα δημόσια οικονομικά της, καθώς δεν διαθέτουμε το σύνολο των απαιτούμενων πόρων για να στηρίξουμε μια μεταρρύθμιση στο μέγεθος που θα θέλαμε. Όλα αυτά μας οδηγούν στο ότι το νομοσχέδιο που κατατίθεται τις επόμενες μέρες είναι το πρώτο βήμα μιας μεταρρυθμιστικής περιόδου και με αυτή την έννοια το ονομάσαμε «Κλεισθένης Ι» έχοντας κατά νου ότι θα ακολουθήσει και ένα δεύτερο νομοσχέδιο αμέσως μετά την ολοκλήρωση της συνταγματικής αναθεώρησης και όταν η χώρα θα έχει περισσότερα μέσα για την υλοποίησή της. Το «Κλεισθένης» σχετίζεται με την βαθιά μεταρρυθμιστική προσπάθεια που είχε γίνει στην αρχαία Αθήνα από την θεμελίωση της Δημοκρατίας στην πόλη των Αθηνών.

Ερ.: Αυτή την εποχή «τρέχουν» ορισμένα χρηματοδοτικά εργαλεία για τους ΟΤΑ, όπως είναι τα «ΦιλόΔημος Ι» και «ΦιλόΔημος ΙΙ». Η αξιοποίησή τους μπορεί να ωφελήσει την καθημερινότητα των πολιτών;

Απ.: Πρόκειται για χρηματοδοτικά εργαλεία, τα οποία στοχεύουν στην κάλυψη συγκεκριμένων αναγκών στο πεδίο των υποδομών που κατά προτεραιότητα απασχολεί την πλειοψηφία των δήμων. Αυτές σχετίζονται με τις παιδικές χαρές, με τα σχολεία, με μικρά έργα ύδρευσης, την αγροτική οδοποιία και την προμήθεια μηχανημάτων έργου. Ήδη έχουν βγει τρεις προσκλήσεις από αυτά τα προγράμματα, η ανταπόκριση των δήμων είναι μεγάλη και αναμένεται το επόμενο διάστημα να βγουν και οι υπόλοιπες. Μόνο για το 2018 μιλάμε για ένα ποσό 740 εκατ. ευρώ. Αν κανείς συνυπολογίσει αυτά τα δύο χρηματοδοτικά εργαλεία, τα χρήματα του ΕΣΠΑ και την εξοικονόμηση που έχουν οι δήμοι μέσα από τα προγράμματα κοινωφελούς εργασίας αντιλαμβάνεστε ότι αθροιστικά μιλάμε για πολύ μεγάλα ποσά στην υπηρεσία της αυτοδιοίκησης, που έρχονται να καλύψουν σε μεγάλο βαθμό την απώλεια πόρων που έχει υποστεί τα τελευταία χρόνια από τις μνημονιακές πολιτικές.