ΣΑΒΒΑΣ Ν. ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ: Η αλληλεγγύη “βλάπτει” σοβαρά την ιδεολογία του ατομικισμού

ΤΟΥ ΣΑΒΒΑ Ν. ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ: Η αλληλεγγύη “βλάπτει” σοβαρά την ιδεολογία του ατομικισμού
Πανελλαδική δράση Χωρίς Μεσάζοντες την Κυριακή 9 Οκτωβρίου.
Στην Αθήνα θα γίνει στο Πεδίο του Άρεως το Παναττικό αντάμωμα παραγωγών και πολιτών – καταναλωτών.
“Τώρα ήρθ’ η ώρα για μάχη και για ζωή
γροθιά μου η γροθιά σου δίπλα φίλε στάσου
η πείνα είναι ντροπή....
...Βιάσου ήρθε η σειρά σου,
έμπα και συ στη γραμμή,
για να γίνεις ο αφέντης
στη δική σου την πατρίδα,
στη δική σου τη ζωή”.

Απόσπασμα από το ποίημα του Μπέρτολτ Μπρεχτ “Το τραγούδι της Αλληλεγγύης”.

Τα τελευταία πέντε χρόνια, τα αυτόνομα κινήματα που δημιουργήθηκαν σε όλες τις γωνιές της χώρας, έδωσαν ένα πολύμορφο και πολύχρωμο περιεχόμενο στη λέξη “Αλληλεγγύη”. Από τη μία η ανιδιοτελής διάθεση για κοινωνική προσφορά, από την άλλη η ανάγκη να έρθει ο ένας κοντά με τον άλλον. Συναντήθηκαν άνθρωποι από διαφορετικούς ιδεολογικούς χώρους και κατόρθωσαν μέσα σε λίγο καιρό να ξεκαθαρίσουν ότι: η αλληλεγγύη είναι μία πολιτική πράξη και είναι εντελώς μία διαφορετική πρακτική από την φιλανθρωπία του ισχυρού προς στον αδύνατο. Η αλληλεγγύη διαχώρισε την θέση της απο τη λογική της “μουνταρίας” που ακολούθησε η “Χρυσή Αυγή” στις πλατείες, αλλά και από την αντίληψη ότι “προηγείται ο αγώνας για την ανατροπή του συστήματος και μετά όλα τα προβλήματα θα λυθούν”.

Αναπτύχθηκε ένα κίνημα, μέσα από την αυτονομία και την διαφορετικότητα στη δράση, με έντονα πολιτικά χαρακτηριστικά και αναπτύχθηκαν μορφές λαϊκής συλλογικότητας και δράσης με στόχο την αυτοργάνωση της κοινωνίας απένατι στην μνημονιακή πολιτική που ισοπέδωνε τα νοικοκυριά και προκαλούσε αποπνικτικές καταστάσεις μέσα στην οικογένειες και γενικά στην κοινωνία. Στήριξε ανθρώπους που βρέθηκαν επί μακρό στην ανεργία. Περιέθαλψε αστέγους. Έδωσε πρώτες βοήθειες σε ανήμπορους, σε αρρώστους, σε ανθρώπους που είχαν προβλήματα υγείας. Μοίρασε φάρμακα, τροφή, κατανόηση και ελπίδα. Έδωσε μια δεύτερη ευκαιρία στους μετανάστες. Λειτούργησε αθόρυβα και αποτελεσματικά.

Το κίνημα προχώρησε και παραπέρα. Έφερε στο επίκεντρο τους απομονωμένους αγρότες. Προώθησε μικρούς παραγωγούς στις αγορές χωρίς μεσάζοντες. Έδωσε φθηνότερα και ποιοτικά ηλεγμένα τρόφιμα στους πολίτες και δημιούργησε ένα κίνημα καταναλωτών με υψηλό επίπεδο κοινωνικής αλληλεγγύης. Το κίνημα από την αρχή ξεκαθάρισε τους κανόνες της δράσης του με τρεις βασικούς όρους:
Οι μικροί αγρότες θα έφερναν ποιοτικά προϊόντα στις αγορές χωρίς μεσάζοντες. Θα ήταν φθηνότερα από τις τιμές που διαμορφώνονταν στα ράφια του σούπερ μάρκετ. Θα εισέπρατταν χρήματα αμέσως με την πώληση των προϊόντων τους και δεν θα περίμεναν πότε θα τους πλήρωνε ο ενδιάμεσος έμπορος. Ήταν μια διέξοδος στην απομόνωση και στον αποκλεισμό.
Οι πολίτες / καταναλωτές προμηθεύονταν προϊόντα σε τιμές που γνώριζαν εκ των προτέρων. Προχωρούσαν σε παραγγελίες και με μια διαδικασία που είχε χαρακτηριστικά πανηγυριού γέμιζαν τις τσάντες τους. Είχαν το όφελος ότι εξασφάλιζαν ποιοτικά τρόφιμα σε φθηνότερες τιμές.
Το σημαντικότερο όμως είναι ότι και οι δύο βασικοί πρωταγωνιστές των χωρίς μεσάζοντες, οι αγρότες και οι πολίτες – καταναλωτές, συμφωνούσαν ότι με τη συμμετοχή τους, θα έδιναν ένα ποσοστό σε αλληλέγγυες δράσεις. Με άλλα λόγια, ποσοστό επί των εισπράξεων που κυμαίνεται από 2 μέχρι 5% κατευθύνονται σε κοινωνικά παντοπωλεία της περιοχής. Οι αγρότες καθώς και οι πολίτες / καταναλωτές, εκτός από τα δικά τους τρόφιμα άφηναν και τρόφιμα για τους άνεργους και ανήμπορους συνανθρώπους τους. 
Η συμφωνία αυτή, που αποτελείται από τρεις όρους λειτούργησε και λειτουργεί αποτελεσματικά. Βέβαια, σε όλο αυτό το διάστημα υπήρξαν κάποιοι που πολέμησαν λυσσαλέα τις δράσεις αυτές. Εδώ και δύο χρόνια το κίνημα της αλληλεγγύης και των δράσεων περιμένει την θεσμική θωράκιση της νέας εναλλακτικής οικονομικής και κοινωνικής αντίληψης. 
Παρά το γεγονός ότι η κυβέρνηση και ο ίδιος ο πρωθυπουργός Αλ. Τσίπρας έχει δηλώσει από το βήμα της Βουλής ότι θα νομοθετήσει για τις δράσεις χωρίς μεσάζοντες, ακόμα δεν έχει γίνει τίποτα. Αντίθετα, διαρροές από τα αρμόδια υπουργεία μας πληροφορούν ότι προωθείται σχέδιο νόμου για να “πατάξει την αναρχία στις αγορές χωρίς μεσάζοντες” και στις “βιολογικές λαϊκές αγορές”. Κουβέντα δεν γίνεται για τις αλληλέγγυες δράσεις. Το κίνημα έχει διαμορφώσει προτάσεις, τις οποίες κατέθεσε στα συναρμόδια υπουργεία.

Θα υπενθυμίσω ότι το Σάββατο 25 Ιουνίου 2016,συγκεντρώθηκαν συλλογικότητες από όλη την Ελλάδα στο Κωσταλέξι Φθιώτιδας όπου έγινε η 5η Πανελλαδική συνάντηση Πρωτοβουλιών «Χωρίς Μεσάζοντες». Κεντρικό θέμα συζήτησης αποτέλεσαν τα προβλήματα που δημιούργησε η εφαρμογή του Ν. 4264/2014 και η προσπάθεια κατάργησης του κινήματος «Χωρίς μεσάζοντες», το οποίο ανακούφισε χιλιάδες νοικοκυριά και παραγωγούς σε ολόκληρη τη χώρα. Στο ομόφωνο ψήφισμα ζητείται:
Η κατοχύρωση του δικαιώματος των παραγωγών να διαθέτουν ελεύθερα τα προϊόντα τους σε όλη την επικράτεια.
Η διαγραφή των προστίμων που έχουν επιβληθεί τελευταία στους παραγωγούς που συμμετείχαν σε αγορές «Χωρίς Μεσάζοντες»
Η άμεση νομική θωράκιση των αγορών διάθεσης αγροτικών προϊόντων «Χωρίς μεσάζοντες».
Η διασφάλιση του δικαιώματος των καταναλωτών να προμηθεύονται ποιοτικά και φθηνά προϊόντα απευθείας από τους παραγωγούς της επιλογής τους.

Στη συνάντηση εκείνη αποφασίστηκε να γίνει Πανελλαδική δράση Χωρίς Μεσάζοντες στις αρχές Οκτωβρίου. Η ημερομηνία προσδιορίστηκε και είναι η Κυριακή 9 Οκτωβρίου 2016. Σε κάθε πόλη οι συλλογικότητες καλούνται να πραγματοποιήσουν δράση Χωρίς Μεσάζοντες και ταυτόγχρονα να αναδείξουν τις προτάσεις των κινημάτων. Στην Αττική η δράση θα γίνει στο Πεδίο του Άρεως σε μια ενιαία δράση για όλες της συλλογικότητες της ευρύτερης περιοχής της πρωτεύουσας. Εκεί θα είμαστε όλοι: παραγωγοί και πολίτες και θα απαιτήσουμε την θεσμική αναγνώριση των δράσεων μας. Χωρίς μεσάζοντες με κοινωνική αλληλεγγύη, με τις ίδιες αρχές που έθεσε το ίδιο το κίνημα και αποδέχθηκε η κοινωνία.
Η πρόθεση να ελέγξουν τις κινηματικές δράσεις οι Δήμοι ή οι Περιφέρειες είναι προσπάθεια ακύρωσης της θέλησης εκατομμυρίων Ελλήνων που πέντε χρόνια συμμετέχουν ενεργά για μια άλλη εναλλακτική διακίνηση προϊόντων προς όφελος των πολλών. Οι δυνάμεις που καταδυναστεύουν το χώρο της διακίνησης και εμπορίας τροφίμων σαφώς και διαφωνούν με την δική μας άποψη και πρακτική και επιχειρούν με διάφορους τρόπους να ματαιώσουν τις δράσεις μας, αλλά τους διαβεβαιώνουμε ό,τι και να κάνουν δεν μπορούν να σταματήσουν ένα κίνημα που αγωνίζεται και προασπίζει τα συμφέροντα των πολιτών που ταυτόχρονα είναι και καταναλωτές. Η δύναμη μας είναι η διαφάνεια, η αλληλεγγύη που δείξαμε και εξακολουθούμε να δείχνουμε, η συμμετοχή της κοινωνίας σε αυτές τις δράσεις.
Πολλοί πιστεύουν ότι οι κινηματικές δράσεις ήταν η ρεστία που έφερε στην κυβέρνηση τον ΣΥΡΙΖΑ και εκτιμούν ότι οι υπουργοί αυτής της κυβέρνησης δεν θα πριονίσουν τα κλαδιά του δέντρου που μεγάλωσαν τα κινήματα. Γιατί, αν τα κόψουν τα κλαδιά πρώτοι που θα πέσουν στο έδαφος είναι αυτοί.
Όλοι πρέπει να καταλάβουν ότι με γραφειοκρατία και περιορισμούς δεν γίνεται αλληλεγγύη. Θα συμφωνήσουμε ότι πρέπει να υπάρχουν κανόνες. Αλλά οι κανόνες αυτοί δεν μπορούν να θεσπίζονται μακριά και απέναντι στο κίνημα. Οι υπουργικές αποφάσεις, που όπως λέγεται και γράφεται, προωθούνται για την ευταξία της αγοράς, μόνο προβλήματα θα δημιουργήσουν και θα δυναμώσουν εκείνους που κερδοσκοπούν, ακόμα και σε καιρούς οικονομικής κρίσης, σε βάρος των συνανθρώπων μας.

Η οικονομική κρίση και κυρίως μετά την ψήφιση του πρώτου και του δεύτερου μνημονίου προκάλεσε αλυσιδωτές και δυσβάστακες επιπτώσεις στις ελληνικές οικογένειες. Δημιουργήθηκαν οικογένειες που δεν έχουν κανένα εργαζόμενο, δηλαδή δεν έχουν κανένα μηνιαίο εισόδημα, οικογένειες με ένα εργαζόμενο στις οποίες μειώθηκε κατά 50% το εισόδημα τους και οικογένειες, που είχαν εργασία, αλλά δεν πληρώνονταν. Οι περισσότερες οικογένειες, πλέον, αδυνατούσαν να ανταποκριθούν στις βασικές υποχρεώσεις τους. Σε πρώτη φάση, οι οικογένειες έκρυβαν ως επτασφράγιστο μυστικό, την αδυναμία τους. Κλείστηκαν στα σπίτια, τα παιδιά που σπούδαζαν σε άλλη πόλη επέστρεψαν στο πατρικό. Περιορίστηκαν τα έξοδα στα απολύτως απαραίτητα. Όμως, η τραγική κατάσταση στις οικογένειες φάνηκε από την συμπεριφορά των παιδιών στο σχολείο, όπου είχαμε λιποθυμίες, κατάθλιψη, αλλαγή στη συμπεριφορά των μαθητών, έκρηξη της επιθετικότητας.
Είχαμε μαζικά φαινόμενα διακοπής ρεύματος, κλείσιμο των πιστωτικών καρτών, πολλαπλασιασμό των κόκκινων δανείων, αδυναμία πληρωμής του ΕΝΦΙΑ, των τελών ύδρευσης κλπ.
Στην πρώτη περίοδο παρατηρήσαμε αύξηση των πολιτών που έσπευδαν στα συσίτια της Εκκλησίας. Αυξήθηκε ο αριθμός των αστέγων. Ξεκίνησαν οι πλειστηριασμοί ακινήτων. Η αντίδραση των οργανωμένων κοινωνικών ομάδων υπήρξε ακαριαία.Δημιούργησε άτυπες ομάδες με τη νομική μορφή της Ένωσης Προσώπων, μια δοκιμασμένη δομή από τα μετεμφυλιακά χρόνια, αλλά και με την μορφή των ΑΜΚΕ και συλλόγων. Αργότερα ενεργοποιήθηκαν και ορισμένοι φορείς Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Μέσα σε όλα αυτά αναπτύχθηκε ένα πολύπλευρο, αυτόνομο κίνημα αλληλεγγύης, το οποίο δημιούργησε: Δομές αλληλεγγύης τροφής. Κοινωνικά Ιατρεία. Κοινωνικά φαρμακεία. Ομάδες συμπαράστασης για το μπλοκάρισμα των πλειστηριασμών. Παζάρια χωρίς μεσάζοντες. Χωριά παραγωγών. Χώρους συνάθροισης πολιτισμού, ψυχαγωγίας και μικρών δημιουργών. Τράπεζες χρόνου. Ανταλλακτικά παζάρια. Χαριστικά παζάρια.Συμπληρωματικά και εναλλακτικά νομίσματα. Σχολεία δεύτερης ευκαιρίας για μετανάστες. Κοινωνικά φροντιστήρια. Κοινωνικές κουζίνες. Ομάδες συγκέντρωσης σπόρων και αυτόγχθονων ζώων.
Οι πολύμορφες δομές και δράσεις δημιουργήθηκαν από ένα αυτόνομο, αυτοενεργούμενο και ανεξάρτητο κίνημα, που βασίστηκε στην αρχή της Ανθρώπινης Αλληλεγγύης. Ουσιαστικά, όμως, όλες αυτές οι πολυποίκιλες δομές στηρίχθηκαν από την συνεισφορά των εκατοντάδων χιλιάδων πολιτών, αλλά κυρίως, μέσα από τις προσφορές που συγκεντρώνονταν από τα Χωρίς Μεσάζοντες. Μια εθελοντική προσφορά, που γίνεται μόνο στα ΧωΜε και από κανένα άλλον. Μια δράση που βασίζεται στις προπαραγγελίες σε επιλεγμένα τρόφιμα, με καθορισμένες τιμές, οι οποίες είναι σαφώς μικρότερες από αυτές που προσφέρονται στα Σούπερ Μάρκετ και στις Λαϊκές Αγορές. Είναι μια δράση, από την οποία δόθηκαν σε απόρους και ευπαθείς κοινωνικές ομάδες, δωρεάν τρόφιμα που ανέρχονται σε εκατοντάδες τόνους κάθε μήνα.
Το ευχάριστο σε αυτή την ιστορική εγρήγορση και αυτενέργεια της κοινωνίας τα πολιτικά κόμματα δεν είχαν καμία ανάμειξη, δεδομένου ότι δεν είχαν πάρει είδηση για τα ρεφλέξ που ανέπτυξαν οι πολιτικοποιημένοι, ενεργοί, απλοί πολίτες. Το κράτος, με τους απαρχαιωμένους και αγκυλωμένους μηχανισμούς, αλλά και μεσάζοντες και τα οργανωμένα συμφέροντα που λυμαίνονται την αγορά, όχι δεν μπόρεσαν να ανακόψουν το κοινωνικό ρεύμα αλληλεγγύης που έδρασε μέσα στις γειτονιές, στις πόλεις, στην επαρχία, αλλά στη συνέχεια τα οικονομικά συμφέροντα επιχείρησαν να το αντιγράψουν και να επωφεληθούν και να συνεχίσουν την κερδοσκοπική του τακτική.
Τώρα, ήρθε η ώρα να δώσουμε μια θεσμική θωράκιση σε όλα αυτά που δημιουργήθηκαν από τις απλές ιδέες των ανθρώπων της γειτονιάς, την αυταπάρνηση των εθελοντών, την γενναιοδωρία αρκετών συμπολιτών μας, την διαφορετικότητα των πρακτικών που εφαρμόσθηκαν και την πολυμορφία των δράσεων. Η κωδικοποίηση όλων αυτών τα πρακτικών που εφαρμόσθηκαν θα δώσει την βάση για μια καινοτόμα, σύγχρονη και συνεχώς μεταβαλλόμενη αντίληψη αλληλεγγύης, που δεν θα μπλοκάρει τις πρωτοβουλίες των πολιτών, αλλά αντιθέτως θα τις ενθαρρύνει.

Να υπενθυμίσουμε ότι ρυθμίσεις για το υπαίθριο εμπόριο θεσπίστηκαν με τον νόμο ν.4264/2014 και κυρίως από τα άρθρα 26, 28 και 36, αλλά και από πρόσφατο νόμο για τα Market Farmers. Επισημαίνουμε ότι υπάρχει η νομική ερμηνεία ότι τα Χωρίς Μεσάζοντες υπάγονται στη λειτουργία των υπαίθριων αγορών των άρθρων 26, 28 και 36 του νόμου 4264/14, που προβλέπει ότι η άδεια εκδίδεται από το οικείο Δημοτικό συμβούλιο ή τον οικείο Περιφερειάρχη, κατά περίπτωση και διοργανώνονται καθ’ όλη την διάρκεια του έτους, σε όλη τη χώρα. Κάτι που είδη γίνεται και αναλόγως με τον δήμο και την εφαρμοζόμενη πολιτική του παραχωρείται η άδεια ή όχι. Επίσης, στον νόμο για τα Farmers Market θεσμοθετείται η απευθείας διάθεση προϊόντων από τους παραγωγούς, μόνο που δεν αναφέρεται ρητά η διάθεση ποσοστού υπέρ των δράσεων αλληλεγγύης, αλλά αυτό μπορεί να γίνει με εθελοντική συνεισφορά των συμμετεχόντων παραγωγών προς τις Δομές Αλληλεγγύης. Για το λόγο αυτό απαιτούμε την έκδοση διευκρινιστικής εγκυκλίου από το αρμόδιο υπουργείο που θα λύνει το θέμα.


Με τη δράση μας την Κυριακή 9 Οκτωβρίου στο Πεδίο Άρεως θέλουμε να στείλουμε ένα μήνυμα στην κυβέρνηση, η οποία δείχνει μια αδικαιολόγητη καθυστέρηση στην έκδοση μιας διευκρινιστικής εγκυκλίου που να αποσαφηνίζει την νόμιμη δράση των Χωρίς Μεσάζοντες. Παράλληλα καλούμε τους παραγωγούς, τους πολίτες που όλα αυτά τα χρόνια στήριξαν τις δράσεις μας, αλλά και τους ωφελούμενους να δώσουν με την φυσική τους παρουσία ένα σαφές μήνυμα: η κοινωνική αλληλέγγυα οικονομία είναι η εναλλακτική λύση.