Γιάννης Σουλιώτης: Η Μίνα Διαμαντοπούλου και ο Τζέημς Μέριλ

ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΣΟΥΛΙΩΤΗ: Η Μίνα, κόρη Τομπάζη, συγγενής της οικογένειας της Αυστροουγγαρίας Βετσέρα, ανιψιά της ηρωίδας στην υπόθεση Μέγιερλιγκ, Μαρίας Βετσέρα, υπήρξε μια ξεχωριστή, μεγάλη φυσιογνωμία του Πόρου της προπολεμικής, αλλά κυρίως της περιόδου της κατοχής και της μεταπολεμικής, και έχαιρε μεγάλου θαυμασμού, σεβασμού και αγάπης από τους κατοίκους του νησιού για το φιλανθρωπικό της κυρίως έργο. Η Μίνα (Βιλελμίνα) Διαμαντοπούλου το γένος Τομπάζη είναι δισέγγονη του Υδραίου Ναύαρχου και Αρμοστή της Κρήτης Μανόλη Ν. Τομπάζη (1784-1831) που ο τάφος του είναι στο Μοναστήρι του Πόρου.
Το οικογενειακό του σπίτι βρισκόταν στον Πόρο δίπλα στο προγυμναστήριο του Ναυτικού
Ο πατέρας την ήταν Πρέσβης της Ελλάδας στην αυλή του Τσάρου της Ρωσίας, και ήταν αυτός που έπεισε τον Τσάρο να παραχωρήσει τον Ρωσικό Ναύσταθμο στην Ελλάδα
Η Μίνα γεννήθηκε στην Αγία Πετρούπολη, όπου και έζησε μέχρι τα 15 της. Γνώριζε άριστα Γερμανικά, Γαλλικά και Αγγλικά.
Περνάει τα παιδικά της χρόνια είτε στον Πόρο είτε στις χώρες όπου υπηρετεί ο πατέρας της (Ρωσία, Ρουμανία κλπ). Επιστρέφει στην Ελλάδα και παντρεύεται το 1911 τον Φαρμακοποιό – Ποιητή Χρήστο Διαμαντόπουλο1. Μετά τον γάμο τους, ζουν στην Αθήνα και στο νέο τους σπίτι που χτίστηκε το 1910 στον Πόρο, στο επονομαζόμενο σήμερα «Λιμανάκι της Αγάπης», απέναντι από τα Τομπαζέικα πατρογονικά κτήματα στην Τροιζήνα.
Η Μίνα απέκτησε ένα παιδί τον Αλέξη, τρία εγγόνια και τέσσερα δισέγγονα: τον Αλέξη, τον Παύλο και την Κατερίνα από τον Δημήτρη, και τον Αλέξη από την Λίζα ..
Στην αρχή του πολέμου η Μίνα διαθέτει το πατρογονικό Τομπαζέϊκο σπίτι στον Πόρο για το Νοσοκομείο του Προγυμναστηρίου, και δουλεύει εκεί επίσημα διορισμένη μέχρι να έρθουν οι Γερμανοί, σαν εθελόντρια προϊσταμένη αδελφή νοσοκόμα.
Μετέχει συχνά σε δύσκολες επεμβάσεις σαν βοηθός ιατρού. Φροντίζει με όλη της την ικμάδα τους τραυματίες του πολέμου και κατά τις νυχτερινές ώρες, και επισκέπτεται όταν είναι ανάγκη συχνά σε απομακρυσμένα σπίτια τους κατοίκους του νησιού σε όλη την περίοδο του πολέμου και της κατοχής.

Το 1942 αναλαμβάνει την ευθύνη της διανομής των συσσιτίων αρχικά ως μέλος της εφορίας της εστίας λαϊκού συσσιτίου και της επιτροπής διανομής του Ερυθρού Σταυρού και στην συνέχεια από το 1943 μέχρι το 1947 ως πρόεδρος της επιτροπής παιδικής διατροφής Πόρου του ΕΡ.ΣΤ. και του ΠΙΚΠΑ.

Μετά την εισβολή των Γερμανών κρύβει καταδιωκόμενους (κυρίως Βρετανούς μαχητές κλπ) σε υπόγεια καταπακτή του σπιτιού του Πόρου που γι αυτό τον λόγο απειλήθηκε ότι θα καεί από τους Γερμανούς. Στους πρώτους μήνες της κατοχής κρύβει επίσης τα μικρά τότε παιδιά, Λένα και Χρήστο, του εκδότη Λαμπράκη που μαζί με την σύζυγό του Έλζα έχουν πάει στην Μέση Ανατολή.
Την περίοδο αυτή με την συνολική δραστηριότητά της και την ευθύτητα του χαρακτήρα της γίνεται άνθρωπος που εκτιμούν και αγαπούν όσοι την γνωρίζουν. Χρησιμοποιεί αυτό της το κύρος μεσολαβώντας ώστε να δοθεί βοήθεια από τον Ερυθρό Σταυρό σε άπορες οικογένειες του Πόρου θυμάτων του Πολέμου.

Το αρχοντικό του Διαμαντόπουλου ήταν γνωστό, πέραν των ελληνικών συνόρων, για τη φιλοξενία αλλά και σαν καλλιτεχνικο-φιλολογικό κέντρο.
Και ποιος δεν πέρασε από το σπιτικό της Μίνας και του συζύγου της Χρήστου! Διπλωμάτες, πολιτικοί, συγγραφείς, καλλιτέχνες Έλληνες και ξένοι.

Η Μίνα Διαμαντοπούλου δεν θ’ αργήσει να γίνει η ηρωίδα του μυθιστορήματος του Τζέημς Μέριλ, ενός από τους μεγαλύτερους Αμερικανούς ποιητές του 20ου αιώνα, «Το Σημειωματάριο (του Διπλού)»,όπου την περιγράφει ως μια γυναίκα «στην αρχή των εξήντα της με συνταρακτικά Βυζαντινά μάτια, ασημένια μαλλιά σε κότσο, και ένα τέλειο φυσικό τρόπο».
Σύμφωνα δε με την περιγραφή του Ελληνο-αμερικανού καθηγητή Κίμωνα Φράιερ, μεταφραστή της Οδύσσειας του Καζαντζάκη :
«Ήταν μια γυναίκα προικισμένη με φυσική και πνευματική δύναμη …που είχε μετατρέψει τον εαυτό της σε ένα ευαίσθητο εργαλείο στις ζωτικές ανάγκες των άλλων»
Ντυμένη πάντα με απλότητα, με ρούχα που κατασκεύαζε μόνη της στον αργαλειό, μ’ ένα ταγάρι στον ώμο, τα μακριά μαλλιά της πλεγμένα σε κοτσίδα που κάλυπτε το κεφάλι της σαν φωτοστέφανο, δεν αφαιρούσαν τίποτα από την αρχοντιά της. Αντίθετα την έκαναν πιο έντονη.*

Αξίζει επίσης να θυμηθούμε τα τελευταία της λόγια ,πριν φύγει για το μεγάλο ταξίδι: ΣΤΗ ΖΩΗ ΝΑ ΜΗ ΦΟΒΑΣΤΕ ΤΙΠΟΤΑ !
To Σάββατο 2/11/3012 το μεσημέρι (12.00)θα γίνουν τα αποκαλυπτήρια ,από το Δήμαρχο και τον Γιάννη Σουλιώτη, της αναθηματικής πλακέτας αφιερωμένης στο τεράστιο κοινωνικό έργο της Μίνας Διαμαντοπούλου κατά την διάρκεια του πολέμου και της κατοχής ,στο παλιό της σπίτι το “Τομπαζέϊκο”(νυν Ζαγοραίου) απέναντι από το Προγυμναστήριο, το οποίοι είχε μετατρέψει σε Νοσοκομείο.
Η πλακέτα θα γράφει:


ΣΤΗΝ ΑΡΧΗ ΤΟΥ Β’ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ Η ΜΙΝΑ ΤΟΜΠΑΖΗ -ΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ (1892 –1983) ΜΕΤΕΤΡΕΨΕ ΤΟΥΤΟ ΤΟ ΠΑΤΡΟΓΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΣΠΙΤΙ ΣΕ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΚΑΙ ΣΤΗ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΕ ΙΔΡΥΜΑ ΑΠ’ ΟΠΟΥ ΠΡΟΣΕΦΕΡΕ ΤΗΝ ΑΜΕΡΙΣΤΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΗΣ ΩΣ ΕΘΕΛΟΝΤΡΙΑ ΑΔΕΛΦΗ ΝΟΣΟΚΟΜΑ ΣΤΟΥΣ ΤΡΑΥΜΑΤΙΕΣ ΠΟΛΕΜΟΥ ΤΟΥΣ ΠΑΣΧΟΝΤΕΣ ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ ΤΟΥ ΝΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΚΥΡΙΩΣ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ KAΘ’ ΟΛΗ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ ΚΑΙ ΜΕΧΡΙ ΤΟ 1947 .
AT THE BEGINNING OF WORLD WAR II Mina TOMPAZI-DIAMANTOPOYLOU (1892 -1983) TURNED HER ANCESTRAL HOUSE INTO A HOSPITAL AND THEN INTO AN INSTITUTION FOR CHILDREN FROM WHICH OFFERED HER UNDIVIDED CARE AS A VOLUNTEER SISTER NURSE TO WAR WOUNDED TO SUFFERING RESIDENTS OF THE ISLAND AND MAINLY TO CHILDREN DURING ALL THE WAR AND OCCUPATION AND UNTIL 1947.

Γιάννης Σουλιώτης
Συγγραφέας -Μεταφραστής

*Βλ. Τζέημς Μέριλ «Το Σημειωματάριο (του Διπλού),Μεταφρ. Γιάννης Σουλώτης, Εκδ.Σοκόλης- Κουλεδάκης 2013, ( Διατίθεται από Βιλιοπωλείο  Γρηγ.Μαστροπέτρου).