Τι λέει ο Συνήγορος του Πολίτη για τα πεζοδρόμια

Το δικαίωμα στην κοινή χρήση ή άλλως το δικαίωμα χρήσης των κοινών τοις πάσι, απορρέον από το αυτοτελές δικαίωμα στην προσωπικότητα, κατοχυρώνεται στο αρ. 5 παρ. 1 του Συντάγματος λέει σε αναφορά του προς τους δήμους ο Συνήγορος του Πολίτη. Και συνεχίζει “επιχειρώντας την οριοθέτηση της έννοιας και του περιεχομένου του ανήκοντος, αδιακρίτως, σε κάθε άτομο δικαιώματος στην κοινή
χρήση, θεωρούμε ότι αυτό περιλαμβάνει τη δυνατότητα διέλευσης του κοινού με οποιαδήποτε τρόπο και οποτεδήποτε, πλην μόνο παροδικά από τους κοινόχρηστους χώρους.
Η καθιέρωση και η απόδοση του πράγματος στην κοινή χρήση και ο
αποκτώμενος, πλέον, εξ’ αυτού προορισμός της εξυπηρέτησης δημοσίου
συμφέροντος παράγει, πέραν της σχέσης του ατόμου, και σχέση της Πολιτείας προς το πράγμα, η οποία έγκειται στη δημιουργία σφαίρας εξουσίας της Διοίκησης να ρυθμίζει με διάφορα μέσα την κοινή χρήση καθώς και στη γέννηση της υποχρέωσης ή ευθύνης αυτής να διασφαλίζει την ελεύθερη, άμεση, και συνεχή διάθεση και απόλαυση των κοινοχρήστων από το κοινό και να μεριμνά εν γένει για την ικανοποίηση του δημοσίου προορισμού τους.
Κατά την ενδεικτική απαρίθμηση στο αρ. 967 ΑΚ των κοινοχρήστων πραγμάτων, περιλαμβάνονται σε αυτά και οι δρόμοι αδιαφόρως αν πρόκειται για εθνικούς, επαρχιακούς, δημοτικούς ή κοινοτικούς. Ως τμήματα των δρόμων και ως κοινόχρηστα λογίζονται και τα πεζοδρόμια, όπως προκύπτει από το αρθρο 13 παρ. 1 του από 24-9/20-10-1958 Β.Δ., το άρθρο 2 παρ. 4 και 6 - του ΓΟΚ (ν. 1577/1985) και τα αρθρα 2 και 47 του ισχύοντος ΚΟΚ (ν. 2696/1999)”.

Το λένε οι κανονισμοί

Σύμφωνα δε με την παραγραφο 1 του άρθρου 24 της Αποφασης Υπ. ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. 3046/304/1989 (ΦΕΚ 59Δ’/89) ( Κτιριοδομικός Κανονισμός ) περί πεζοδρομίων: “Τα πεζοδρόμια των κοινόχρηστων χώρων κατασκευάζονται, ανακατασκευάζονται, επισκευάζονται και συντηρούνται με σκοπό να διασφαλίζεται η συνεχής, ασφαλής και χωρίς εμπόδια κυκλοφορία των πεζών σε όλη την επιφάνειά τους και η χρήση τους από άτομα με ειδικές ανάγκες, εφόσον επιτρέπεται από τη μορφολογία του εδάφους.
Και στην παράγραφο 3 της ίδιας απόφασης αναφέρεται: Σε κάθε περίπτωση στις προδιαγραφές των πεζοδρομίων καθορίζονται οι διαστάσεις, το είδος κατασκευής και το είδος των υλικών των κρασπέδων, των ρείθρων, του υποστρώματος και της επίστρωσης ή της επικάλυψής τους. Επίσης καθορίζονται το είδος της φυτείας, οι διαστάσεις και τα άλλα στοιχεία των τμημάτων των πεζοδρομίων που διατίθενται για φύτευσή τους. Τα πεζοδρόμια κατασκευάζονται σύμφωνα με προδιαγραφές που καθορίζονται με απόφαση του οικείου Δημοτικού ή Κοινοτικού Συμβουλίου.
Επίσης σύμφωνα με το άρθρο 2 της Αποφ. Υπ. ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. 52488/2002 (ΦΕΚ 18Β’/02) [ Ειδικές ρυθμίσεις για την εξυπηρέτηση των ΑΜΕΑ ], το οποίο:«Σε όλους τους κοινόχρηστους χώρους οικισμών που προορίζονται για την κυκλοφορία πεζών (πεζόδρομοι), επιβάλλεται ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΖΩΝΗ ΟΔΕΥΣΗΣ ΠΕΖΩΝ με απαραίτητο ελάχιστο πλάτος 1,50 μέτρα ελεύθερο από κάθε είδους εμπόδιο, που χρησιμοποιείται για τη συνεχή, ασφαλή και ανεμπόδιστη κυκλοφορία κάθε κατηγορίας χρηστών. Οποιαδήποτε εξυπηρέτηση (σήμανση, φύτευση, αστικός εξοπλισμός κλπ) τοποθετείται υποχρεωτικά εκτός της ΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΖΩΝΗΣ ΟΔΕΥΣΗΣ.

Οι προδιαγραφές

Σύμφωνα με το άρθρο 6§6.1 του παραρτήματος ΙΙ της αποφ Υπ. ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. 10788/2004 (ΦΕΚ 285Δ’/04) [ Έγκριση πολεοδομικών σταθεροτύπων (standards) και ανώτατα όρια πυκνοτήτων που εφαρμόζονται κατά την εκπόνηση των γενικών πολεοδομικών σχεδίων (ΓΠΣ), των σχεδίων χωρικής και οικιστικής οργάνωσης "ανοικτής πόλης" (ΣΧΟΟΑΠ) και των πολεοδομικών μελετών ], περί διαστασιολόγησης πεζοδρομίων:
Για να ανταποκριθούν οι διάδρομοι αυτοί κυκλοφορίας πεζών και ΑΜΕΑ στο στόχο τους θα πρέπει να σχεδιάζονται υπολογίζοντας όλους τους παράγοντες που επηρεάζουν την μορφή τους.
• Τα πεζοδρόμια πρέπει να διατάσσονται και από τις δύο πλευρές οδού με παρόδια δόμηση.
• Πεζοδρόμια δεν διατάσσονται μόνο σε πεζόδρομους ή σε οδούς με κυρίαρχο χρήστη τον πεζό (ήπιας κυκλοφορίας, πεζο-ποδηλατόδρομους).
• Σε οδούς με ταχύτητα κυκλοφορίας 40 χλμ/h και άνω είναι απαραίτητο να χωρίζονται οι επιφάνειες κίνησης των πεζών από το οδόστρωμα με προστατευτικές λωρίδες πρασίνου, κιγκλιδώματα ή θωράκια με ελάχιστο πλάτος 0,5 μ.
• Ως ελάχιστο πλάτος επιφάνειας συνοδευτικού πεζόδρομου με ροή αιχμής πεζών 10 πρόσωπα/ 15 λεπτά, ελεύθερη από κάθε άλλο στοιχείο εξοπλισμού της οδού, ορίζεται το 1,50 μ.
Επιπλέον για άνετη κίνηση ενός πεζού ή ΑΜΕΑ χωρίς πιθανότητα σύγκρουσης με πεζό ή ΑΜΕΑ κινούμενο σε αντίθετη κατεύθυνση είναι απαραίτητο το πλάτος 0,75 μ για τον καθένα, επομένως σύνολο = 1,50 μ.

10.4 Σε όλα τα πεζοδρόμια επιβάλλεται η διαμόρφωση ελεύθερης ζώνης όδευσης πεζών ελάχιστου πλάτους 1,20m που να είναι ελεύθερη από κάθε είδους εμπόδια, για τη συνεχή, ασφαλή και ανεμπόδιστη κυκλοφορία.

10.5 Η απόσταση της ελεύθερης ζώνης όδευσης πεζών από το κράσπεδο του πεζοδρομίου πρέπει να είναι τουλάχιστον 35cm, για την τοποθέτηση πινακίδων σήμανσης ή/και προστατευτικών κιγκλιδωμάτων.

10.6 Σε περίπτωση υφιστάμενου πεζοδρομίου με πλάτος μικρότερο του 1,50m, η ελεύθερη ζώνη όδευσης πεζών πρέπει να καταλαμβάνει όλο το πεζοδρόμιο.

10.7 Υφιστάμενα πεζοδρόμια σε αστικές περιοχές με πλάτος μικρότερο του 1,00m δεν είναι επαρκή για τη διακίνηση αμαξιδίων και πρέπει να γίνεται υποβιβασμός του πεζοδρομίου στο επίπεδο του δρόμου.

10.8 Στην πιο πάνω περίπτωση η ανύψωση του δρόμου στο επίπεδο του πεζοδρομίου αποτελεί εναλλακτική λύση.

10.9 Σε κάθε περίπτωση απαιτείται ανάλογη προειδοποιητική φωτεινή σήμανση για τους οδηγούς και παράλληλη διαφοροποίηση του καταστρώματος του δρόμου για την ελάττωση της ταχύτητας των διερχόμενων αυτοκινήτων.

10.10 Οποιαδήποτε εξυπηρέτηση (σήμανση, φύτευση, αστικός εξοπλισμός κ.λπ.) τοποθετείται εκτός της ελεύθερης ζώνης όδευσης πεζών.

10.11 Το ελάχιστο ελεύθερο ύψος στη ζώνη όδευσης για την απρόσκοπτη κίνηση των πεζών είναι ίσο με 2,20m.

10.12 Η φύτευση δέντρων, θάμνων κ.λπ. περιορίζεται σε πεζοδρόμια πλάτους ίσου ή μεγαλύτερου των 2,80m και οπωσδήποτε εκτός της ελεύθερης ζώνης όδευσης πεζών.

Κώδικας βασικής πολεοδομικής νομοθεσίας > Μέρος-ΙΙΙ > Κεφάλαιο-ΣΤ > Αρθρον-367 (Αρθ-24, Αποφ-3046/304/30.1/3-2-89)
ΠΕΖΟΔΡΟΜΙΑ

1. Τα πεζοδρόμια των κοινόχρηστων χώρων κατασκευάζονται, ανακατασκευάζονται, επισκευάζονται και συντηρούνται με σκοπό να διασφαλίζεται η συνεχής ασφαλής και χωρίς εμπόδια κυκλοφορία των πεζών σε όλη την επιφάνειά τους και η χρήση τους από άτομα με ειδικές ανάγκες, εφόσον επιτρέπεται από τη μορφολογία του εδάφους.

2. Υπόχρεοι:
α. Υπόχρεοι για την κατασκευή, επισκευή και συντήρηση των πεζοδρομίων και των τεχνικών έργων που τα αποτελούν (κράσπεδα, ρείθρα, υπόστρωμα και επίστρωση ή επικάλυψη) είναι οι ιδιοκτήτες των παρόδιων ακινήτων μπροστά στα οποία βρίσκονται.
β. Σε περίπτωση καταστροφής, αχρήστευσης και εκσκαφής από το Δημόσιο ή τον οικείο ΟΤΑ των πεζοδρομίων που υπάρχουν πριν από είκοσι τουλάχιστον χρόνια, στα πλαίσια γενικής ανακατασκευής ή αναδιαρρύθμισης των οδών και πλατειών ώστε να ικανοποιούν καλύτερα τις ανάγκες του οικισμού, η δαπάνη αποκατάστασης, επισκευής ή ανακατασκευής των πεζοδρομίων βαρύνει τους παρόδιους ιδιοκτήτες.
γ. Σε κάθε άλλη περίπτωση καταστροφής ή αχρήστευσης ή εκσκαφής των πεζοδρομίων από την εκτέλεση εργασιών, υπόχρεος για την αποκατάσταση, επισκευή ή ανακατασκευή τους είναι ο φορέας εκτέλεσης των εργασιών αυτών, εκτός αν εκτελούνται αποκλειστικά για την εξυπηρέτηση αυτού τούτου του παρόδιου ακινήτου, οπότε υπόχρεος είναι αποκλειστικά ο ιδιοκτήτης του.
δ. Η κατασκευή, ανακατασκευή ή επισκευή των πεζοδρομίων, μπορεί να γίνεται από τον οικείο ΟΤΑ σε βάρος και για λογαριασμό είτε των ιδιοκτητών των παρόδιων ακινήτων είτε φορέων εκτέλεσης έργων εφόσον αυτά δεν έχουν κατασκευασθεί ή επισκευασθεί ακόμα ή δεν έχουν τηρηθεί οι προδιαγραφές που ισχύουν για την κατασκευή ή επισκευή τους.

3. Τρόπος κατασκευής:
α. Προδιαγραφές:
Σε κάθε περίπτωση στις προδιαγραφές των πεζοδρομίων καθορίζονται οι διαστάσεις, το είδος κατασκευής και το είδος των υλικών των κρασπέδων, των ρείθρων, του υποστρώματος και της επίστρωσης ή της επικάλυψής τους. Επίσης καθορίζονται το είδος της φυτείας, οι διαστάσεις και τα άλλα στοιχεία των τμημάτων των πεζοδρομίων που διατίθενται για φύτευσή τους.
αα. Τα πεζοδρόμια κατασκευάζονται σύμφωνα με προδιαγραφές που καθορίζονται με απόφαση του οικείου δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου.

ββ. Σε οικισμούς με πληθυσμό πάνω από 20000 κατοίκους και εφόσον τα πεζοδρόμια αποτελούν σημαντικό στοιχείο διαμόρφωσης των πολεοδομικών ή κυκλοφοριακών συνθηκών οδού, πλατείας ή περιοχής, οι προδιαγραφές κατασκευής στο σύνολο ή σε μέρος τους καθορίζονται με απόφαση του αρμόδιου νομάρχη που εκδίδεται με τήρηση της διαδικασίας του Αρθ-154.

γγ. Σε οικισμούς στους οποίους δεν έχουν καθορισθεί οι πιο πάνω προδιαγραφές τα πεζοδρόμια κατασκευάζονται σύμφωνα με τις οδηγίες του οικείου δήμου.

ε. Φύτευση δένδρων, θάμνων κλπ:
αα. Κατά τη διαμόρφωση των πεζοδρομίων για τη φύτευση δένδρων, θάμνων κλπ οπωσδήποτε ελεύθερη δίοδος, πλάτους τουλάχιστον 0,60 μ για τη διέλευση των πεζών. Ειδικά σε πεζοδρόμια πλάτους μεγαλύτερου ή ίδιου του 1,50 μ η ελεύθερη δίοδος πρέπει να έχει πλάτος 0,80 μ. Ο κορμός των δένδρων τοποθετείται τουλάχιστον 0,50 μ εσώτερα από την ακμή του κρασπέδου.

Και Ποιοί πληρώνουν το μάρμαρο;

4. Διαδικασίες. Αναλογισμός δαπανών:

α. Για την κατασκευή ή ανακατασκευή καθώς και για την εκσκαφή των πεζοδρομίων απαιτείται άδεια του οικείου δήμου ή κοινότητας, στην οποία αναφέρονται οι αντίστοιχες προδιαγραφές ή αν δεν υπάρχουν οι σχετικές οδηγίες.
β. Οι δαπάνες κατασκευής, ανακατασκευής, επισκευής ή συντήρησης των πεζοδρομίων που γίνονται από τον οικείο ΟΤΑ ή το Δημόσιο, εισπράττονται από τους παρόδιους ιδιοκτήτες ή τους φορείς εκτέλεσης εργασιών, που είναι υπόχρεοι ανάλογα με την περίπτωση σύμφωνα με τις διατάξεις που ισχύουν κάθε φορά για την είσπραξη των δημόσιων εσόδων.
γ. Στις περιπτώσεις του προηγούμενου εδαφίου η δαπάνη που αναλογεί σε κάθε παρόδιο ακίνητο υπολογίζεται από τον οικείο ΟΤΑ ή το Δημόσιο με βάση το μήκος του προσώπου που έχει στη ρυμοτομική γραμμή και την τιμή του τρέχοντος μέτρου που έχει η σχετική δαπάνη.
δ. Τυχόν ενστάσεις κατά των καταλογιστικών πράξεων υποβάλλονται στην αρχή που τις εξέδωσε, μέσα σε προθεσμία 15 ημερών από την κοινοποίησή τους στους υπόχρεους ιδιοκτήτες. Για τις ενστάσεις αυτές αποφασίζει το οικείο δημοτικό ή κοινοτικό συμβούλιο ύστερα από εισήγηση της τεχνικής υπηρεσίας του ΟΤΑ ή της τεχνικής υπηρεσίας δήμων και κοινοτήτων (ΤΥΔΚ) του νομού αν δεν υπάρχει τεχνική υπηρεσία.